Pokušaj manipulisanja istorijskim činjenicama, uz propagiranje ideoloških narativa, sve je češća pojava u društvima sa burnom ratnom prošlošću.
Jedan od čestih pokušaja “prekrajanja” istorije je proizvoljno mijenjanje geografskih karata.
Iz tog razloga, pažnju su nam privukle veoma zapažene Fejsbuk objave, u kojima autori tvrde da je dominantna površina Jugoslavije prije njenog osnivanja zapravo pripadala Srbiji. (1, 2, 3)
“Sa ovim je Srbija ušla u Jugoslaviju, čisto da se zna!”, piše u opisu objava.
Objavljena karta ne prikazuje administrativne granice država prilikom osnivanja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, niti prilikom osnivanja Kraljevine Jugoslavije.
U pitanju je fiktivni prikaz srpskog nacionalističkog projekta koji je označen kao “Velika Srbija”.
Ideja o “Velikoj Srbiji” je bila zastupljena među srpskim intelektualcima i političarima tokom 19. i 20. vijeka, posebno tokom i nakon raspada Jugoslavije.
Ova ideologija zagovarala je ujedinjenje svih teritorija koje su naseljavali Srbi ili koje su imale značajan broj srpskog stanovništva u jednu državu, uključujući djelove Crne Gore, Hrvatske, Bosne i Hercegovine i drugih susjednih oblasti.
Karta objavljena na Fejsbuku, koja prikazuju koncept “Velike Srbije”, često je bila korišćena u različitim političkim i propagandnim materijalima.
Obrnuta pretraga fotografija upućuje na više kredibilnih izvora koji pokazuju da je ova karta prvi put objavljena u četničkoj brošuri “Naš put”, objavljenoj 1941. godine.
U knjizi “Četnici u Drugom svjetskom ratu”, vojnog istoričara Joza Tomaševića, pojašnjeno je, na strani 166, da karta prikazuje zamisao jednog od ideologa četničkog pokreta, Stevana Moljevića, kako bi trebalo da izgledaju administrativne granice Jugoslavije nakon Drugog svjetskog rata.
“Teritorij Velike Srbije, kako ga je predlagao Moljević (vidi Kartu 4) uključivao je ne samo glavninu teritorija stare Jugoslavije, već i neka područja koja su pripadala njenim susjedima. (…)
Moljević je vjerovao da su srpski državnici učinili ozbiljnu pogrešku kad nisu pažljivo definirali granice nove Srbije u novoj jugoslavenskoj državi 1918. i inzistirao je na tome da Srbi trebaju na kraju drugog svjetskog rata izbjeći tu pogrešku i da trebaju zauzeti sva područja na koja polažu pravo, te druge jugoslavenske narode staviti pred gotov čin, pa onda s te pozicije razgovarati o federalnom uređenju Jugoslavije”.
Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (Kraljevina SHS) nastala je 1. decembra 1918. ujedinjenjem kraljevina Srbije i Crne Gore s Državom Slovenaca, Hrvata i Srba (proglašenom 29. 10. 1918. na području južnoslavenskih zemalja propale Austro-Ugarske).
Prilikom osnivanja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Srbija je zaista zauzimala najveću površinu, ali daleko od toga da je iznosila onoliko koliko je prikazano na spornoj karti.
“Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca obuhvatala je oko 248 700 km² (247 542 km² prema drugim procjenama): Srbija 90 251 km², Hrvatska, Slavonija i Dalmacija 56 536 km², Bosna i Hercegovina 51 119 km², Vojvodina (Banat, Bačka, Baranja) 19 339 km², Slovenija (Kranjska, Štajerska i dr.) 16 197 km² i Crna Gora 15 264 km²”.
Što se tiče površinske zastupljenosti država prilikom zasnivanja Kraljevine Jugoslavije, na zvaničnom vebsajtu “Muzej Jugoslavije” dostupna je administrativna karta koja dokazuje da je zastupljenost bila znatno drugačija u odnosu na prikaz u objavama na Fejsbuku.
Da sumiramo, karta koja prikazuje ideju “Velike Srbije” nije zvanični prikaz Srbije prije ulaska u Kraljevinu Jugoslaviju, već odražava ideju pojedinaca koji su tvorci četničke ideologije i koji smatraju da bi Srbija trebalo da zauzme sva područja na koja, prema njihovom mišljenju, polažu pravo.
Iz tog razloga, objavama dajemo ocjene lažna vijest i istorijski revizionizam.
Ocjenu “Lažna vijest” dobija originalni medijski izvještaj (u potpunosti proizveden od strane medija koji ga je objavio) koji u sebi sadrži činjenično pogrešne tvrdnje ili informacije. Za sadržaje koji se ocjenjuju kao lažne vijesti može se pouzdano utvrditi da su kreirani i diseminirani sa namjerom da dezinformišu javnost, to jest da tvrdnju koja je u potpunosti lažna predstave kao činjenicu.
Ocjenu ‘’Istorijski revizionizam’’ dobija medijski izvještaj koji sadrži svjesno, namjerno i netačno interpretiranje ili falsifikovanje istorijskih činjenica utvrđenih kroz relevantna naučna istraživanja.
