Tri su mjeseca od početka ruske agresije na Ukrajinu. Rat na terenu u stopu prati i onaj drugi – propagandni. Od početnog narativa da Rusija sprovodi “specijalnu operaciju” “denacifikacije” susjedne, nezavisne zemlje, vrlo brzo se za invaziju pronašao dodatni razlog.
Ukrajina je do prije 90 dana vjerovatno bila poznata kao “žitnica Evrope”, ali definitivno ne i kao sila koja raspolaže biološkim naoružanjem. Upravo to je postao fokus promoskovskog orkestra dezinformatora, koji komponuje jednu istu ariju – da u Ukrajini postoje bio-laboratorije, na pomolu je biološki rat i treba ga spriječiti.
Narativ Kremlja
Ukrajina nije na na udaru propagande o biolaboratorijama od nedavno. Taj narativ traje već neko vrijeme. Tema se pominjala, kako u domaćim, tako i u stranim medijima i to još 2016., zatim 2017. i 2018. Pominjao se biološki terorizam, odnosno preispitivale “biolaboratorije u blizini ruskih granica”, zatim da SAD pretvaraju Ukrajinu u “biološku bombu”, kao i da je Vašington planirao na Krimu da izgradi laboratoriju za razvijanje biološkog oružja.
Početkom agresije na Ukrajinu, oglasili su se ruski zvaničnici. Portparol ruskog ministarstva odbrane, Igor Konašenkov je rekao:
“Od početka specijalne vojne operacije očigledno je da je Pentagon razvio ozbiljnu zabrinutost o otkrivanju informacija o svojim tajnim biološkim eksperimentima na teritoriji Ukrajine. Prikupljeni dokumenti potvrđuju da su komponente biološkog naoružanja razvijene u ukrajinskim bio-laboratorijama, u bliskoj udaljenosti od ruske teritorije.”
Zamjenik predsjednika odbora za zdravstvo ruske Dume, Sergej Leonov, potom je napravio paralelu između ukrajinskih vlasti i nacističke Njemačke, jer, kako kaže, sprovode eksperimente, za šta je iznio tvrdnju:
“Kreiraju se virusi, čiji prenosioci su životinje, ali i ljudi se mogu zaraziti: ne samo da su posmatrali puteve migracija ptica preko teritorije Ukrajine do teritorije Ruske federacije… Ovdje rakete više nijesu potrebne, dovoljno je jato ptica, koje nosi infekcije, viruse, bakterije na teritoriju Ruske federacije, čime se izazivaju ozbiljne epidemije. I, najgore istraživanje tiče se kreiranja genetski modifikovanih vrsta virusa, koji pogađaju ovaj ili onaj narod – ovu ili onu etničku grupu.”
Da li su biolaboratorije u Ukrajini stvarne?
Kao što smo već pisali, laboratorije u Ukrajini postoje. Kao što postoje i u svim zemljama svijeta, gdje naučnici rade na ispitivanju stvari, koje su previše kompleksne i za razumjeti. Ali, kako se proruska propagandna mašinerija “upalila”, tako smo došli i do nešto drugačijeg stanja stvari. Odnosno, čime se ukrajinske “biolaboratorije” bave.
Kako smo već pisali u jednom od 10-ak tekstova na ovu temu, ukrajinske laboratorije su podržane od strane SAD i taj ugovor je potpisan još 2005.
U saopštenju ukrajinskog ministarstva vanjskih poslova navodi se:
“Svi laboratorijski objekti u Ukrajini obavljaju jednu zajedničku funkciju: indikaciju i identifikaciju infektivnih agenasa koji imaju značajan epidemijski potencijal ili su od međunarodnog značaja i podliježu regulaciji u skladu s međunarodnim zdravstvenim propisima”.
Teoriju da laboratorije sa biološkim naoružanjem postoje u Ukrajini raskrinkavali su svjetski fekt-čekeri, kao što je Politifact, a pisali su i drugi mediji.
Biolaboratorije, NATO i Azovstal
Nedugo nakon početka ruske invazije, epicentar borbi preselio se u Marijupolj i čeličanu Azovstal. Svakog dana mediji su izvještavali o posljednjem bastionu odbrane Ukrajinaca na jugo-istoku. Ali, četvrtog aprila počela je da se širi informacija da Azovstal, u stvari, krije bio-laboratorije, kao i da se tamo nalaze strani plaćenici itd.
U našoj analizi fekt-čekirane su tvrdnje sa dva ruska foruma, a te tvrdnje prenijele su i ruske državne televizije RT i Zvezda.
U jednoj od takvih objava navodi se:
“Prema navodima, tu je smešten tajni NATO objekat PIT-404- i tajna biološkim laboratorija sa biološkim oružjem. U objektu PIT-404 su strani oficiri blokirani, kako se tvrdi. Tuneli su opremljeni sistemom bunkera sa oklopnom zaštitom.”
Nikakvi dokazi za ovakve tvrdnje ne postoje.
Takođe, NATO je blisko “povezan” sa teorijama o bio-laboratorijama i Azovstalu. Ali, do sada smo dva puta pisali o tome da, takođe, nema dokaza da su NATO generali, sadašnji i bivši, zarobljeni od strane ruske vojske, kao i da jedan od njih nije bio na čelu “biolaboratorije No.1 i tima od 18 ljudi”.
O (ne)postojanju bio-laboratorija ispod Azovstala pisale su i naše kolege iz Faktografa.
Od teorije do teorije
Biolaboratorije su brzo postale centralna tema oko dešavanja u Ukrajini. Od toga da su Simpsonovi predvidjeli biološku katastrofu, do toga da nisu samo Amerikanci “podlaci” koji sa Ukrajincima razvijaju biološko naoružanje. Neko se dosjetio da pomene i Njemce. A, priliku da iznesu svoje mišljenje iskoristili su i poklonici pokreta Qanon, poznatog po širenu teorija zavjere.
Nakon teorija o biolaboratorijama u Ukrajini, stiglo se i do Balkana. Tako poznati teoretičari zavjere, poput Dejana Lučiča, u goste zovu likove kao što je Dejan Lepojević, koji tvrdi da Amerika finansira biolaboratorije i u Srbiji. I to čak – četiri.
Teoriju o ratu u Ukrajini dala je i popularna američka novinarka, Lara Logan, koja vjeruje da Rusi nijesu direktno napali Kijev, već da su strateški “Išli su u sve te laboratorije za biološko oružje koje su razbacane po cijeloj zemlji”.
Reciklirani narativ
Ukrajina nije jedina optužena za razvijanje biološkog naoružanja. Kroz isto su prošli i Gruzijci.
2018. pojavila se vijest da Amerikanci finansiraju razvoj biološkog naoružanja u toj zemlji, da eksperimentišu nad Gruzijcima, te da je zabilježen veliki broj smrti.
Informaciju su ekspresno demantovali, kako Gruzijci, tako i Amerikanci.
Portparol Pentagona, Erik Pahon, tada je rekao:
“Misija centra Lugar je da doprinese zaštiti građana od bioloških prijetnji, promociji javnog zdravlja i životinja kroz otkrivanje infektivnih bolesti, epidemiološki nadzor i istraživanje, u korist Gruzije, regiona Kavkaza i globalne zajednice.
Gruzijsku “laboratoriju smrti”, kako je kasnije sarkastično nazvana, posjetila je Al Džazira.
Ono što su novinari BBC-ja i AP-a tada primijetili jeste da je narativ o biolaboratorijama u Gruziji potekao baš u periodu sage oko trovanja bivšeg ruskog obavještajca Sergeja Skripalja i njegove kćerke Julije u britanskom Solsberiju, kao i u vrijeme sajber napada u Americi, Britaniji i Holandiji.
U oba slučaja, međunarodna zajednica je krivicu prebacila na ruske vojne obavještajne službe.
“Operacija pod lažnom zastavom”
U nizu dezinformacija vezanih za biolaboratorije u Ukrajini, pisali smo i o brifingu u američkom Senatu, od osmog marta. Glavni akteri tog događaja bili su senator Marko Rubio i pomoćnica američkog državnog sekretara za politička pitanja, Viktorija Nuland. Dio razgovora je tekao ovako:
“Siguran sam da ste svjesni da ruske propagandne grupe već objavljuju sve vrste informacija o tome kako su otkrile zavjeru Ukrajinaca da uz koordinaciju NATO-a puste biološko oružje u zemlji. Ako dođe do incidenta ili napada sa biološkim ili hemijskim oružjem unutar Ukrajine, da li mislite da bi 100 posto iza toga stajali Rusi?”, pitao je Rubio.
Na to je Nulandova odgovorila:
“Nema sumnje, senatore. Klasična ruska tehnika je da okrive druge za ono što sami planiraju da urade.”
Ono o čemu je Nulandova govorila naziva se “operacija pod lažnom zastavom”.
Portparolka Bijele kuće, Jen Psaki, upozorila je na ovakav scenario još početkom godine. Njena precizna izjava našla se u prilogu VOA, u kojoj kaže:
“Imamo informacije koje sugerišu da je Rusija već rasporedila grupu agenata s ciljem da sprovedu operaciju pod lažnom zastavom u istočnoj Ukrajini. Operativci su obučeni za urbano ratovanje i korišćenje eksploziva, kako bi izveli sabotažu protiv ruskih proksi-snaga.”
Poenta operacije pod lažnom zastavom jeste da je za nju teško pronaći dokaze. Ali, u isto vrijeme, veoma je teško pronaći valjan dokaz za postojanje biolaboratorija u Ukrajini, kao i dokaz da su Ukrajinci sposobni da razvijaju biološko naoružanje. Sve što se od početka ruske agresije moglo čuti su optužbe, koje su potkrijepljene teorijama zavjere i polu-informacijama. Cijela fekt-čeking zajednica provodi već mjesece dokazujući da su takve tvrdnje – neutemeljene.
A, da nam posla ne fali, pobrinuli su se i pro-ruski profilisani mediji na ovim prostorima. Prostom pretragom na internetu ili nekom od sajtova koji podržavaju Moskvu moguće je doći do tekstova koji iz više navrata podgrijavaju teorije o biolaboratorijama u Ukrajini. Ali, ponovo, bez dokaza.
Dakle, djeluje da je njihov posao da ideju održavaju živom. Pri tom, ne nudeći nikakav dokaz za ove tvrdnje.
