I dok dobar dio ljudi iz manje sređenih zemalja, kao što su ove u regionu, vjerovatno mašta o zapadu i boljem životu, mnogi na društvenim mrežama, ali i u medijima, trude se da razbiju tu sliku. Da se razumijemo, jasno je da ni na tom čuvenom “zapadu” ne cvijetjaju ruže, ali da li je situacija baš toliko loša kao što neki dezinformatori žele da je predstave? U dosta slučajeva se pokazalo da – i nije baš.
Šta je “zapad”, odnosno koje zemlje potpadaju pod tu krilaticu… Da li je granica u srednjoj Evropi? Možda po polovini Slovačke?
Ako je sudeći po objavama kojima se bavilo Raskrinkavanje, u pitanju su SAD i Evropska Unija, iako je EU skup država. Tako smo mogli vidjeti poređenje junačke i postojane vojne parade u Rusiji, nasuprot onoj koja je, navodno, organizovana u “Evropskoj uniji” istog dana, a na kojoj su se mogle vidjeti i LGBT zastave. Razlika je u tome što se nije radilo o vojnoj paradi u EU, već o paradi ponosa u Stokholmu 2022, koju su podržale oružane snage Švedske. Ona u Rusiji je svakako bila prava, vojnička.
Dosta često se u negativnom kontekstu govori i o zapadu koji je napustio “tradicionalne vrijednost”, ili kao u jednoj objavi kojom se Raskrinkavanje bavilo, a u kojoj se kaže da je “zapad izgubio svoje korijene u hrišćanstvu”. Iako djeluje nepovezana, priča se tiče navodno zabrane medijskog sadržaja u Irskoj koji nije mejnstrim, što svakako nema veze sa stvarnošću. Irske vlasti razmatraju uvođenje zakona kojim će se kažnjavati govor mržnje, podsticanje na nasilje i diskriminaciju. Ali, činjenice su izvučene iz konteksta i svakako se ne radi o vrsti orvelovske stvarnosti ili scenama iz distopijske serije “Black mirror”.
Poslastica za određeni broj dezinformatora su informacije vezane za najranjivije grupe, među kojima su i djeca. U doba ekspanzije vještačke inteligencije, lakše je progurati neki narativ, pa i onaj da američke škole uče djecu porocima i u krajnjem da budu robovi. A, ono što najviše boli je – satanizacija djece. Iako se ona u pomenutom slučaju kojim se Raskrinkavanje bavilo dogodila samo u okviru AI algoritma. Dakle, kompjuterski generisana fotografija poslužila je da se još jednom potencira priča kako je zapad loš i nastran, te da kvari djecu. Autor fotografije, koja je nastala uz pomoć programa Midjourney, na kraju nije mogao da se odbrani od pitanja novinara, pa će narednog puta vjerovatno malo bolje mućnuti glavom prije nego što uradi nešto slično.
No, vratimo se na početak.
Da li je stanje na famoznom “zapadu” bajno i sjajno? Nije. Samo je dug SAD prešao 30 triliona, ako nekoga na ovim prostorima zanima taj podatak. Njemačka je u recesiji. Velika Britanija se bori sa posljedicama Bregzita. Francuska “gori” od protesta. Lista je predugačka za jedan novinarski tekst. I, sve to ćete pročitati kako u tradicionalnim medijima, tako i u iskrivljenim verzijama istih situacija na društvenim mrežama. Za dobru analizu obično su potrebne dvije strane, tako da ne bi bilo zgoreg da se okrenemo i na drugu, uporedimo podatke, pa “kom opanci, kom obojci”.
