Svijetle i tamne tačke u mreži dezinformacija
Mainstream mediji radili u javnom interesu
Ključni mediji u Crnoj Gori su, generalno gledano, položili ispit izvještavanja u javnom interesu. Na oba polja: informisanja građana/ki i sprečavanja širenja dezinformacija. Ovo nije bilo lako postići budući da su redakcije radile u veoma ograničenim uslovima i pod stalnim pritiskom različitih dešavanja.
U toku rada ovih medija bilo je, naravno, nekoliko propusta ali se ne može reći da ih je bilo ko pravio želeći da stvara određeni lažni narativ ili lažnu predstavu stvarnosti, već da su oni proizvod greške u radu, nedostatka uredničkih kapaciteta ili potrebe da većom čitanošću.
Naš zaključak potvrđuje i činjenica da su ovi mediji imali svega 19 spornih ocjena što je zaista zanemarljiv broj u odnosu na ukupnu frekvenciju informacija.
Pažljiva analiza rada medija nam govori da su, neki od njih u svoj rad, počeli uvoditi komponentu medijskog fact-chekinga. Iako je ovo tek u začetku, čini nam se da su mediji shvatili pravi put za borbu protiv dezinformacija.
Tabloidni i desničarski mediji su bili fabrike lažnih vijesti
Za tabloide i medije sa “margine” važe potpuno suprotna tvrđenja. Oni su, s jedne strane, bili filteri za kanalisanje dezinformacija u naš medijski prostor, dok su, s druge strane bili njihovi kreatori ili proizvođači.
Broj ocjena koje smo dali vezano za izvještavanje ovog dijela medijske scene je neuporedivo veći. Ključni pravac njihovog “rada” je kreiranje lažnih narativa koji favorizuju Rusiju i Kinu u odnosu na EU i NATO. Takođe, tu su poznati etnonacionalistički narativi, afirmisanje klerikalizma, te stigmatizacija građana i širenje mržnje prema svemu drugačijem i svakome ko drugačije misli.
Tabloidni i desničarski mediji sa najviše ocijenjenih sadržaja
Tabloidni i desničarski mediji su kreirali mrežu dezinformacija u kojoj su, u zavisnosti od čitanost i uticaja, imali različite uloge. Oni čitaniji su, u regionalnu “medijsku periferiju”, sa kojim danom zakašnjenja i prevodom C/B/H/S jezik, donosili priče njihovih istomišljenika sa globalnog nivoa i kreirali znatan broj sopstvenih “sadržaja”. Oni manje čitani su, pored ostalog, bili platforma za plasiranje dezinformacija na društvene mreže, odnosno u domašaj velikog broja ljudi.
Društvene mreže i poruke – važno sredstvo dezinformatora
Važna karika u ovom lancu su bile i društvene mreže. One su u prethodnih 100 dana bile podrška dezinformatorima i njihovim mentorima. Obilježje ovog kanala jeste nepostojanje gotovo nikakve odgovornosti za ono što se objavljuje. Dio građana/ki su bili profesionalni “urednici/ce” svojih ličnih medija, dok se drugi dio jasno i otvoreno stavio u službu dezinformisanja, širenja straha, nedoumica, teorija zavjera, pseudonaučnih stavova i etnonacionalističkih lažnih narativa. Tako je, ne mali broj građana, postao platforma koja je spremna da objavi ono što ni najgori mediji nemaju hrabrosti.
Značajnu štetu na ovom polju napravili su političari, sportisti, muzičari, glumci, vlasnici medija pa i predsjednici nekih država koji su preko noći postali “stručnjaci” za liječenje COVID-19, prenošenje magnetnih zraka putem 5G mreža, koji su nas “spasili” od pogubnosti buduće vakcine ili na neki sličan način “doprinijeli” dobrobiti čovječanstva. To je u nekim slučajevima otišlo toliko daleko da su ih morali demantovati ljekari i stvarni stručnjaci.
Same društvene mreže su, u ovom perodu, intenzivirale aktivnosti na ovom polju i reagovale na pravi način: Fejsbuk, Jutjub, Tviter i Instagram su počeli sa uklanjenjem postova dezinformatora i sa ovih prostora.
