Da će Beograd biti domaćin ovogodišnjeg Evroprajda znalo se još 2019. godine. Ipak, kako se taj događaj približavao i kako se intenzivnije radilo na njegovoj pripremi, protivnici ovog događaja, od pojedinaca do medija, jednako su intenzivno radili koliko i organizatori – a radili su na demonizovanju učesnika i dezinformisanju javnosti.
Kao svojevrsni uvod za dezinformisanje medijima je poslužilo širenje majmunskih boginja.
Izveštavajući o ovoj bolesti mediji su, uključujući tabloide poput Kurira i Informera, ali i pokrajinski javni servis Radio-televizija Vojvodine (RTV), majmunske boginje pogrešno i homofobno nazivali „gej“ bolešću. RTV je objavila naslov „Bez panike: Od majmunskih boginja, uglavnom, oboleli homoseksualci“ – sugerišući pogrešno da heteroseksualne osobe ne mogu da se zaraze, ali i da su homoseksualci drugorazredna kategorija građana čije eventualno obolijevanje i nije razlog za brigu. Naslov je ubrzo nakon objavljivanja izmijenjen bez izvinjenja.
Mitovi o Evropi
Kampanja protiv Evroprajda oslanjala se narativ koji je već odavno ukorijenjen kod značajnog dijela stanovništva na našem govornom području – dekadentni Zapad i Evropa nam nameću iskrivljene vrijednosti. Česti su bili primjeri “ukazivanja” da “bolest” dolazi iz evropskih zemalja.
FakeNews Tragač je sredinom avgusta pisao o tekstovima portala Srbin.info i Nulta tačka koji govore o tome da bi u Njemačkoj svaki adolescent sa navršenih 14 godina mogao bez roditeljskog odobrenja da promijeni pol, jednostavnom izjavom. Članica LBGTI+ organizacije LSVD iz Njemačke, Sara Ponti za Tragač je objasnila kako se radi o složenom procesu, gdje sud, u slučaju da roditelji ne podrže odluku djeteta, ima mogućnost da zamijeni odluku roditelja ako je to u najboljem interesu djeteta.
Srbin.info je pisao i da su u Sloveniji legalizovani istopolni brakovi „iako su Slovenci na referendumima tri puta glasali protiv toga“. Lana Gobec iz slovenačke LGBT+ organizacije LEGEBITRA potvrdila je za Tragač da Slovenci jesu tri puta glasali protiv sličnih zakona, ali da se ne radi se o istim zakonima, kao i da je od posljednjeg „ne” prošlo oko 7 godina.
“Otkazivanje”
Tokom avgusta je uslijedilo i “oktazivanje” Evroprajda. Prvi ga je “otkazao” urednik Tabloida Informer, Dragan J. Vučićević.
“Evroprajd je otkazan do daljnjeg jer za njega nije trenutak. Prijeti nam ozbiljna opasnost od rata i to je tema od koje zavisi naša sudbina. Lako je nama iz udobnih fotelja iz Beograda da pričamo o sudbini Srba sa sjevera Kosova i Metohije. Stavite se u njihove živote i zamislite kako im je”, poručio je Vučićević. Njegao su ubrzo demantovali organizatori navodeći da pripreme traju, da ih niko nije obavijestio o otkazivanju i da će se događaj održati kako je i planirano. Vučićevića je, iako su srpske vlasti kasnije najavile otkazivanje Evroprajda, na kraju krajeva, demantovala i stvarnost, Evroprajd je održan, a rat – nije.
Nakon što su vlasti u Srbiji saopštile da će prajd biti otkazan, uslijedilo je saopštenje zapadnih ambasada da se nadaju da će se ipak pronaći način da se šetnja održi. U tom momentu se vraća narativ o “zlikovcima sa Zapada”. Informer je pisao kako Srbiju „Amerika gura u LGBT rat!“, dok su Večernje novosti konstatovale da je „Briselu parada preča od života“ kao i da zapadne diplomate brane„tobož ugrožena ljudska prava u Srbiji“ a istovremeno „ne reaguju na napade na Srbe na Kosmetu“.
Iz Vremena senzacionalizma
Portal Vreme objavio je tekst o apsurdnom događaju u jednoj beogradskoj osnovnoj školi gdje su se četiri majke – kako se navodi – pobunile zbog toga što je učiteljica tokom obraćanja razredu iskoristila riječ „ruta“, čime je, smatraju one, „uticala na seksualno opredeljenje učenika“. Ovaj tekst preuzeo je portal Luftika i senzacionalistički ga naslovio sa: „Zbog učiteljice iz Beograda 10-godišnjaci postaju gej, jednom rečju uticala na seksualno opredeljenje učenika”. Naime, u tekstu Vremena se uopšte ne govori o 10-godišnjacima koji postaju gej zbog učiteljice, već tome da je učiteljica djeci objašnjavala kako da od škole stignu do Pedadoškog muzeja. Četiri majke su joj zamerile način na koji je to učinila, pošto misle da je učiteljica uticala na seksualno opredeljenje učenika time što je više puta izgovorila reč „ruta”, koju povezuju sa terminologijom Evroprajda.
Sestra Milka
U vrijeme najintenzivnijih rasprava oko održavanja Evroprajda, jedna dezinformacija iz Srbije je „zapalila“ region. Riječ je o slučaju Milke M iz Minhena, navodno kažnjene zbog toga što je odbila da svog sina u školu pošalje obučenog u odjeću za djevojčicu.
Ovaj video je snimio i na svom profilu objavio Ivica Božić, iz desničarske organizacije „Antiglobalisti Srbije“ koja je skupljala potpise protiv održavanja prajda.
Do demantija je prvi stigao Faktograf. Njima su iz njemačkog saveznog ministarstva, na koje se „sestra Milka“ poziva, kazali da bi takva naredba bila „apsurdna“.
“Sestra Milka” je kasnije za nedjeljnik „Vreme“ rekla da je izmanipulisana, da je napravila lapsus u videu kada je spomenula ministarstvo i da je niko nije obavezivao ni na šta. Kako je objasnila, u pitanju je bila akcija koja se organizuje u pojedinim njemačkim školama kada dječaci i djevojčice mogu da zamijene uloge. Njen sin toga dana nije otišao u školu, pa je zaista morala da plati kaznu, ali zbog neopravdanog izostanka.
Mitovi o antisrpskom karakteru Prajda
Tokom Evroprajda nekoliko medija je prenosilo događanja sa beogradskih ulica putem Jutjub video-strima. Video portala Srbin.info, sa preko 270 hiljada pregleda, za vrijeme pisanja ove analize nalazi se u top deset video-snimaka na Jutjub trendingu Srbiji. Direktor i urednik Srbin.info Dejan Petar Zlatanović u toku prenosa u više navrata napominje kako okupljeni na Evroprajdu nose razne zastave, ali da nema nijedne srpske (1, 2, 3, 4), a tu informaciju prenosi ne samo gledaocima već i protivnicima manifestacije koje sreće na ulici. Ovo zapažanje uklopljeno je u sedmicama građen narativ o tome da je Prajd antisrpski, antihrišćanski i „pronatovski“ skup. Da Zlatanovićeva informacija nije tačna pokazuje, između ostalog, upravo njegov strim, tokom kojeg se u kadru pojavljuje i srpska zastava, koju novinar ne spominje, dok se pregledom prenosa drugog medija može videti i zastava Srbije većih razmera koju su nosili učesnici šetnje.
Poslije Beograda, Banja Luka?
U članku anonimnog portala Politički.rs objavljenom 11. 9.2022. godine navedeno je da kandidatkinja za Predsjednicu Republike Srpske, Jelena Trivić i aktuelni gradonačelnik Banja Luke, Draško Stanivuković, te kandidat za poslanika u Narodnoj skupštini Srpske ispred Liste za pravdu i red Nebojša Vukanović, planiraju organizovati Europrajd u Banjoj Luci. Izvori informacija o organizovanju Prajda kojeg planiraju opozicionari iz Republike Srpske sa anonimnog portala Politički.rs su takođe anonimni.
Uprkos tome članak je prenijela novinska agencija SRNA te portali poput: ATV, InfoSrpska, Info Drina, Savamedia, Alo… Na ovaj način je u toku predizborne kampanje lažna vijest o Europrajdu iskorištena kao pokušaj diskreditovanje političkih protivnika Milorada Dodika.
Iako je ovo usamljen primjer medijskog spina koji je baziran na lažnim informacijama kako bi se homofobija iskoristila protiv političkih protivnika vladajuće stranke u Republici Srpskoj i to u vrijeme predizborne kampanje u BiH, na društvenim mrežama je situacija malo drugačija.
U objavama sa privatnih profila Europrajd je tumačen kao provokacija vjernika i izrugivanje Isusu (1, 2 ), rat protiv ruskog svijeta (1), te su sudionici bili izloženi degutantnim uvredama i govoru mržnje u kojima je skoro neizostavna tvdnja koja uključuje nazivanje pripadnika LGBT zajedince Bolesnima i sotonistima (1, 2, 3). Osim toga, u ovim objavama je zabilježena i promocija nasilja prema LGBTIQ učesnicima (1).
Kosovo i transfeminizam
Izvještavajući sa događaja Sputnik Srbija je snimio grupu koja je učestvovala u šetnji i skandirala. Kako se u skandiranju pominjalo Kosovo – Sputnik je izvijestio da “grupa kosovskih Albanaca skandira parole posvećene takozvanoj „republici Kosovo“”. Video se brzinom svjetlosti proširio na brojne regionalne portale i Fejsbuk stranice uz istu tvrdnu – kosovski Albanci veličaju “lažnu državu”.
Kako je reporter Sputnika došao do zaključka da su u pitanju Albanci sa Kosova, ostaje nepoznato, ipak, poznato je šta je grupa skandirala – Od Rožave do Kosova – transfeminizam što je potvrđeno redakciji Raksrinkavanja od aktivista koji nisu sa Kosova već iz Turske. Na kraju, šetnja, ili “sprovođenje do koncerta”, kako je to sročio srpski ministar unutrašnjih poslova, održana je uz niz incidenata, i uz, za sada, nezapamćenu dezinformacionu kampanju koja je pratila dobro trasirani put svaljivanja krivice na Ameriku, Evropu pa i Kosovo.
Autori/ke:
Darvin Murić, Raskrinkavanje.me
Marija Vučić, Raskrikavanje
Stefan Kosanović, FakeNews Tragač
Alena Beširević, Raskrinkavanje.ba
