U vrijeme pandemije koronavirusa, dešava se infodemija, u kojoj je jedna od glavnih tema potreba za vakcinisanjem stanovništva protiv virusa i njeno negiranje. Ovog puta na društvenim mrežama korisnici su se ‘’prisjetili’’ španskog gripa i dali prostor novim neutemeljenim tvrdnjama.
Društvenim mrežama se dijeli tekst kojim se sugeriše da je broj umrlih u drugom talasu španskog gripa 1918. godine povezan sa vakcinom koju su ljudi primili nakon prvog talasa.
U prvom valu umirali stariji ljudi iako ne njih puno, a da je 2. val zahvatio mlade ljude, tako i vojnike različitih vojski koje su se nalazile u Prvom svjetskom ratu, koji su masovno umirali u 2. valu kada je umrlo između 20.000.000 do 100 milijuna ljudi u toj pandemiji gripe, ali kako je još tada pisao ‘Christian Science Monitor’, 2. val je bio nakon cijepljenja protiv boginja, tifusa i gripe, i ljudi su masovno umirali zbog cjepiva koje im je srušilo imunološki sustav u tijelu.
Iako se tvrdi da je u drugom talasu umrlo između 20 i 100 miliona ljudi, zvanične procjene pokazuju nešto drugačije brojke. Američki Centar za kontrolu i prevenciju bolesti navodi da se procjenjuje da je ukupan broj umrlih od španskog gripa u svijetu najmanje 50 miliona, bez posebnih podataka za drugi talas.
Kad su u pitanju navodi da su ljudi masovno umirali zbog vakcine protiv boginja, tifusa i gripa koja im je srušila imuni sistem, činjenice pokazuju da oni ne mogu biti tačni. U vrijeme španskog gripa nije postojala vakcina za grip, pa je ljudi u to vrijeme i nijesu mogli primiti. Prema podacima američkog Centra za kontrolu i prevenciju bolesti, tridesetih godina 20. vijeka kod ljudi su izolovani virusi influence, dokazujući da je uzrokuje virus, a ne bakterija, što je omogućilo stvaranje vakcine. Takođe, ni vakcina protiv tifusa nije postojala tada. Jedna verzija vakcine razvijena je između dva svjetska rata, ali nije zaustavila epidemiju – dakle, komercijalna verzija za tifus koji prouzrokuje bakterija, a ne virus, ne postoji.
Virusološkinja sa beogradskog Instituta za mikrobiologiju i imunologiju i konsultantkinja Svjetske zdravstvene organizacije Maja Stanojević objasnila je da vakcine ne mogu da sruše imuni sistem:
„U medicini nema procedure koja ne nosi nikakav rizik. Postoji izvjestan rizik za nekakve neželjene posledice bilo koje vakcine, ali gledano na nivou opšte populacije i ukupnog broja vakcinisanih ljudi taj procenat je značajno mali“.
Generalno posmatrano, vakcine su zapravo veoma bezbjedne, uprkos suprotnim implikacijama u mnogim anti-vakserskim publikacijama.
„Kod većine vakcina neželjene reakcije su male i privremene, kao što je bol u ruci ili blaga groznica“, rekli su iz Svjetske zdravstvene organizacije.
U Facebook objavi se dalje tvrdi:
Simptomi te “gripe” su bili identični kao simptomi tzv. virusa ebole, koji je isto bio reakcija na cjepivo.
Ni ova tvrdnja nije tačna. Uprkos sličnostima u simptomima između ebole i španskog gripa, ono što ebolu razlikuje je činjenica da izaziva veliko i često smrtonosno krvarenje.
Takođe, ebola virus nije reakcija na vakcinu, već je jedan od tri virusa iz familije flavovirusa. Prirodnim rezervoarima ebola virusa se smatra vrsta afričkih voćnih slijepih miševa.
Ovaj post, koji se dijeli društvenim mrežama u trenutku kad se strahuje od drugog talasa koronavirusa i iščekuje vakcina, služi kao još jedan apel antivaksera da se ljudi ne vakcinišu protiv COVID-19, iako u nedostatku efikasnog lijeka u borbi sa bolešću koju izaziva koronavirus, svijet nestrpljivo čeka vakcinu.
Ovu objavu ocjenjujemo kao lažnu vijest. Ocjenu “Lažna vijest” dobija originalni medijski izvještaj (u potpunosti proizveden od strane medija koji ga je objavio) koji u sebi sadrži činjenično pogrešne tvrdnje ili informacije. Za sadržaje koji se ocjenjuju kao lažne vijesti može se pouzdano utvrditi da su kreirani i diseminirani sa namjerom da dezinformišu javnost, to jest da tvrdnju koja je u potpunosti lažna predstave kao činjenicu.
