Crnogorska javnost je poslednjih sedmica “bombardovana” informacijom da su nevladine organizacije u Crnoj Gori u proteklih četiri godine dobile 77 miliona dolara od američke Agencije za međunarodni razvoj (USAID).
Sa različitih adresa je iskorištena ova tvrdnja za kampanju blaćenja nevladinih organizacija.
Tako su portali Borba.me (arhivirano), IN4S (1, 2) (arhivirano ovdje i ovdje) prenijeli informaciju o pozamašnoj sumi koju je USAID isplatio, pozivajući se na izaslanika predsjednika SAD Donalda Trampa za specijalne misije, Ričarda Grenela kao izvor.
“Raskrinkane plaćeničke crnogorske NVO da polože račune nadležnima: Samo od USAID-a za četiri godine dobili 77 miliona dolara, a šta je ostalim donatorima?”, naslov je teksta Borbe.
“Grenel otkrio koliko su SAD dale ljevičarskim NVO: Crna Gora dobila 77 miliona dolara”, prenose In4s i Pljevaljski portal u naslovu.
Informaciju je prenio i portal Aloonline.me (arhivirano).
Portal Borba je iskoristio ovu tvrdnju za objavljivane tekstova (arhivirano) u kojima dalje razrađuju tezu o “agenturi koju finansiraju sa Zapada”.
Takođe su se i pojedini političari pridružili kampanji blaćanja nevladinog sektora zasnovanoj na informacijama o finansiranju iz USAID-a.
Bivši poslanik u Skupštini Crne Gore i jedan od bivših lidera DF-a, Nebojša Medojević je podijelio informaciju (arhivirano), navodeći da treba zabraniti rad “agenata globalne duboke države”, odnosno nevladinih organizacija.
“77 miliona za agenturu globalne duboke države!! Evo ko su agenti stranog uticaja u Crnoj Gori i ko ih je plaćao. Agenti globalne duboke države!! Objaviti spisak i zabraniti njihov rad kao stranoj agenturi!”.
Poslanik Nove srpske demokratije, Velimir Đoković je iznio tvrdnju (arhivirano) da su NVO uzimale novac od USAID-a kako bi se miješale u izbore u Crnoj Gori.
“Đoković za Borbu: NVO uzimale novac od USAID-a da se miješaju u izbore u Crnoj Gori!”
Tvrdnju da su nevladine organizacije u protekle četiri godine dobile od USAID-a 77 miliona dolara, koju je podijelio i veliki broj korisnika Fejsbuka (1, 2, 3, 4, 5, 6) (arhivirano), je netačna.
Isplaćeno 70.4 miliona dolara, a ne 77 miliona
Na sajtu američke administracije, Foreign assistance.gov (arhivirano), može se provjeriti koliko američkog novca ide za pomoć drugim zemljama.
Dostupni podaci ukazuju da je u periodu od 2020. do decembra 2024. ukupno isplaćena pomoć Crnoj Gori od svih agencija američke Vlade, ne samo USAID-a, iznosila 70.4 miliona dolara, od odobrenih 76.79 miliona.
Osim što je netačna tvrdnja o ukupnom iznosu koji je isplaćen Crnoj Gori, dezinformacija je i da je taj novac isplatio USAID.
Od 70.4 miliona dolara, preko USAID-a je Crnoj Gori isplaćeno 8.9 miliona dolara.
Finansijska pomoć agencija američke Vlade nije upućena samo nevladinom sektoru
Mediji i političari su dodatno dezinformisali javnost o svrsi finansijske podrške. Netačna je tvrdnja da je novac usmjeren isključivo nevladinim organizacijama.
CDT je detaljno analizirao podatke na sajtu Foreign assistance.gov, koji pokazuju da su finansirani različiti projekti koje su realizovale državne institucije, kompanije, start-apovi, mediji.
U analizi CDT-a ukazano je da je novac usmeren za različite društvene, naučne, obrazovne, zdravstvene i slične djelatnosti.
“Na primjer, za turističke djelatnosti novac od USAID-a dobijala je Regionalna agencija za razvoj Bjelasice Komova i Prokletija. Novac je državi Crnoj Gori dodjeljivan iz USAID-a kao direktna pomoć za vrijeme pandemije COVID-19. Dodatno, USAID je Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji (SZO) za Crnu Goru uplatio 800.000 dolara.
Novac od USAID-a dodjeljivan je organizacijama koje pomažu oboljelima od AIDS-a, za jačanje prava Roma i drugim organizacijama koje su pomagale društvu”.
Kada je u pitanju Centar za demokratsku tranziciju (CDT), osnivač Raskrinkavanja, ova organizacija je od USAID-a u periodu od pet godina kroz dva projekta za fakt-čeking dobila 139.792 dolara.
Dezinformacija nastala pogrešnim tumačenjem podataka
Izaslanik predsjednika SAD-a Donalda Trampa za specijalne misije, Ričard Grenel na svom X nalogu (arhivirano) citirao je tvit stranice Kos data (arhivirano) u kojem se navodi da je USAID navodno potrošio oko 1.7 milijardi dolara na projekte na Zapadnom Balkanu. Od toga 77 miliona samo u Crnoj Gori.
Podaci koje je objavio Kos data, a prenio Grenel, potiču sa portala Balkan Insight (arhivirano), koji uređuje BIRN.
Pregledom teksta koji je objavio Balkan Insight i grafika koji ilustruje podatke, jasno je da je da su pogrešni interpretani u tvitu stranice Kos data.
Iako se na tom infografiku mogu vidjeti identične brojke koje je prenio Kos data, u tekstu se ne navodi da je taj novac raspoređen državama regiona direktno preko USAID-a, već jasno piše:
“Koliko su SAD potrošile na pomoć svakoj od zemalja zapadnobalkanske šestorke”.
Kao što smo prethodno naveli, USAID nije jedina linija za finansiranje projekata van SAD.
Dakle, Grenel je prenio dezinformaciju stranice Kos Data da je samo USAID u Zapadni Balkan “ulio” 1,7 milijardi dolara, a zapravo se radi o finansijoskoj pomoći svih američkih agencija i donatora.
Zbog svega navedenog, objavama dajemo ocjenu dezinformacija.
Ocjenu “Manipulisanje činjenicama” dobija medijski izvještaj koji koristi poznate i tačne činjenice, ali ih interpretira na obmanjujući način. Ovi izvještaji uglavnom koriste tačne informacije za izvođenje netačnih zaključaka ili tvrdnji, čime usmjeravaju zaključke konzumenata medijskog sadržaja u pogrešnom smjeru u odnosu na stvarno značenje predstavljenih činjenica.
