Svaki prirodni proces koji se dešava na našoj planeti, a iza kojeg stoji iole kompleksno naučno objašnjenje, je kao odskočna daska za lansiranje besmislenih i brzopleto smišljenih objašnjenja kako se zapravo radi o dobro isplaniranim zavjerama za uništenje čovječanstva.
Saharski pijesak ili saharska prašina koja se povremeno vazdušnim strujama prenosi po Evropi, a i drugim kontinentima, je prirodna pojava koja jednostavno ne može biti prihvaćena kao takva u krugovima teoretičara zavjere.
Tako je u nedavnom video obraćanju dr. Slađana Velkov, poznata po promovisanju različitih dezinformacija u vezi s medicinom, a čije objave su raskrinkavale kolege iz Bosne i Hercegovine u više navrata (1, 2, 3), iznijela tvrdnje o navodnoj ,,prljavoj kiši’’ koja ne sadrži saharski pijesak, već razne teške metale i otrovne materije (arsen, uranijum, aluminijum,…) koje se ,,bacaju iz nekakvih aviona’’.
U kratkom video isječku Velkov kaže:
“Da li se to baca iz nekakvih aviona ne znam, zbog čega se naše službe ne bave time. Laboratorija zvanična u Bosni je uradila ispitivanje sahrskog peska. Uzeli su iz Sahare pesak i uporedili sa ovim takozvanim peskom koji pada. I šta su otkrili? Arsena ne znam koliko koliko puta, 44 puta više, uranijuma, arsena, aluminijuma 10 000 puta više nego dozvoljene granice. Što znači da to nije tačno. Taj saharski pesak nema tih elementa koje mi ovde vidimo u tom saharskom takozvanom pesku”.
Njena izjava “preplavila” je gotovo sve društvene mreže od Facebooka (1,2), Instagrama (1) Thredsa (1,2, a ogromnu vidjivost zabiježila je na TikToku gdje je isječak razgovora izvorno i objavljen.
Velkov, koja je medicinu studirala u Nišu i Skoplju, a sada se bavi ,,besplatnim obrazovanjem ljudi o samoizlječenju pravilnom ishranom i načinom života”, često širi neprovjerene informacije putem svog Facebook profila i stranice.
Ona se u svom izlaganju referiše na komparativnu analizu (Slika 1) uzorka pijeska iz Sahare (južni Tunis) i uzorka iz mjesta Dobošnica Donja kod Lukavca, BiH, iz maja 2022. godine, a koje je Institutu za hemijsko inženjerstvo (IHI) iz BiH dostavilo neformalno udruženje građana Narodni krizni štab BiH.
Analiza tvrdnji dr Velkov
Dr Velkov u svom videu tvrdi da analiza uzoraka pokazuje prisustvo štetnih materija, a ne saharskog pijeska.
Međutim, ono što je važno naglasiti jeste da i sami inicijatori ispitivanja, Narodni krizni štab BiH, navode da je kako “bi se donio krajnji zaključak o tome šta je uzrok ovakvog hemijskog sastava prašine nakon padavina, da li je bilo neke kontaminacije je li sve bilo uredno uzeto potrebno uraditi dodatne analize sa više različitih lokaliteta i to po nalogu državnih institucija i zakonom predviđenih procedura uzimanja uzoraka…’’, konstatujući tako nepotpunost svog istraživanja, istovremeno pozivajući državne institucije u BiH da ovaj postupak ponove u svom režimu poštujući sve propisane procedure.
Prema Pravilniku o metodologiji praćenja stanja poljoprivrednoga zemljišta i Pravilniku o opasnim tvarima u poljoprivrednom zemljištu, uzorkovanje mora biti sprovedeno na način koji obezbjeđuje reprezentativnost i tačnost rezultata.
U skladu sa Pravilnikom o metodologiji praćenja stanja poljoprivrednog zemljišta, uzorci moraju biti uzeti sa različitih dubina i područja kako bi se dobila reprezentativna slika sastava tla (Član 5, Stav 2). Takođe, Pravilnik o opasnim tvarima u poljoprivrednom zemljištu zahtijeva da analiza bude sprovedena korišćenjem standardnih procedura koje su priznate u međunarodnoj naučnoj zajednici (Član 3, Stav 1).
S obzirom na to da nije javno dostupna jasna i precizno definisana metodologija korišćena od strane “Narodnog kriznog štaba BiH” prilikom uzorkovanja i analiziranja pijeska sa područja Sahare i BiH, ne možemo govoriti o poštovanju naučnih procedura, niti rezultate istraživanja uzimati kao relevantne.
Na čelu neformalnog udruženja građana Narodni krizni štab BiH je advokat i predsjednik Bosanske stranke (BOSS) Mirnes Ajanović koji je tokom pandemije koronavirusa širio netačne informacije o čemu su pisale kolege iz Raskrinkavanja i Faktografa.
Prirodni fenomen saharskog pijeska
Saharski pijesak je prirodni fenomen gdje atmosferske struje prenose pijesak iz Sahare do Evrope i Balkana. Na našem portal smo se već bavili ovom pojavom u analizi dostupnoj na ovom linku.
U toj analizi su istaknute ključne činjenice:
- Saharski pijesak može stići do Evrope nekoliko puta godišnje, posebno tokom proljećnih i ljetnjih mjeseci.
- Ova pojava može rezultirati obojenim padavinama, poznatim kao ,,prljava kiša’’, koja može ostaviti smeđe ili crvenkaste tragove na površinama.
Saharski pijesak, koji dolazi sa jednog od najvećih pustinjskih područja na svijetu, uglavnom sadrži:
- Silicijum-dioksid (SiO₂)
- Aluminijum-oksid (Al₂O₃)
- Gvožđe-oksid (Fe₂O₃)
- Kalcijum-karbonat (CaCO₃)
- Magnezijum-oksid (MgO) i kalijum-oksid (K₂O) u manjim količinama.
Takođe, može sadržati i male količine zagađivača koje prikupi tokom transporta kroz atmosferu, ali to ne znači da je opasan. Prema istraživanju objavljenom na platformi Atmospheric Chemistry and Physics, optička i mineralna svojstva saharskog pijeska su dobro dokumentovana i potvrđuju njegov prirodni sastav.
Korišćenje nepotvrđenih rezultata istraživanja, kao i širenje dezinformacija, doprinosi stvaranju panike među građanima. Međutim ukoliko se informišemo iz pouzdanih naučnih izvora i kritički razmišljamo o informacijama koje dobijamo putem društvenih mreža, biće nam kristalno jasno da prirodni fenomeni, poput saharskog pijeska, nisu naročiti razlog za zabrinutost, već dio našeg ekosistema koji traje hiljadama godina.
Ova objava će stoga dobiti ocjenu – teorija zavjere.
Ocjenu “Teorija zavjere” dobija medijski izvještaj koji daje neistinit ili neprovjerljiv opis neke pojave, događaja ili osobe, predstavljajući ih kao dio ili rezultat skrivenog plana (“zavjere”). Za ovakve sadržaje karakteristično je da iznose niz tvrdnji, predstavljenih kao činjenice, između kojih se utvrđuju uzročno-posljedične veze, bez nuđenja bilo kakvih kredibilnih dokaza.
