Statističke podatke o prosječnoj neto zaradi (bez poreza i doprinosa) u decembru prošle godine u Crnoj Gori i Srbiji mediji iz obje države su iskoristili da plasiraju tekstove sa naslovima kojima se implicira da je po tom ekonomskom pokazatelju Srbija ispred Crne Gore što nije tačno.
Tu vijest je prvi objavio crnogorski portal “Luča” u tekstu pod nazivom “Nakon 25 godina prosječna plata u Srbiji veća nego u Crnoj Gori”,
Informacija se proširila potom i kroz ostale regionalne i domaće medije pa se mogla čitati na portalima B92, IN4S, Vijesti, Borba, Mondo, PV Informer i Bošnjak.me.
“Plate veće u Srbiji nego u Crnoj Gori”, “Nakon 25 godina: Prosečna plata u Srbiji veća nego u Crnoj Gori”, “Veće plate u Srbiji nego u Crnoj Gori”, neki su od naslova koji su pratili ovu objavu.
Iako mediji u objavi o prosječnoj decembarskoj zaradi u Srbiji koriste podatak koji je objavio tamošnji Republički zavod za statistiku, portal Danas je utvrdio da taj podatak ne odražava pravo sliku stanja u zemlji, te da je prosječna zarada u Srbiji u cijeloj prošloj godini bili oko 510 eura, a da je u Crnoj Gori iznosila 525 eura.
“Od januara prošle godine kada je prosječna neto plata iznosila 59.941 dinara ona se skoro pa nije ni pomjerala do novembra prošle godine kada je isplaćeno u prosjeku 60.926 dinara. Za 11 mjeseci prosečna plata je povećana za manje od hiljadu dinara, a onda je u decembru prosečna neto zarada odjednom skočila na 66.092 dinara (562 eura) ili za više od 5.000 dinara. Ovako napumpana prosječna plata šalje informaciju da stojimo mnogo bolje nego što je zaista slučaj. Ako bismo koristili prosječnu platu u cijeloj 2020. godini umjesto samo u jednom mjesecu, onda stvari stoje malo drugačije. Prosječna neto plata u cijeloj prošloj godini iznosila je 60.073 dinara ili oko 510 eura. Na primjer, prosječna mjesečna neto plata u 2020. u Bugarskoj bila je oko 555 eura, pa i u Crnoj Gori je iznosila 525 eura.” konstatovano je u tekstu.
Za “Danas” je i profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu Milojko Arsić potvrdio da to što je u decembru skočila prosječna zarada za sedam do osam odsto ne daje preciznu sliku o tom parametru u zemlji.
“Ako pogledate prosječnu zaradu u cijeloj godini, mi imamo manju platu ne samo od Bugarske već i od Crne Gore. Toliki skok u decembru je vjerovatno posledica isplata bonusa i akontacija za januar. Vjerovatno je da je dobrim delom to jednokratan i privremen rast i da će se od januara vidjeti smanjenje plata. Može se očekivati da će ove godine prosječan rast plata biti za oko pet odsto u odnosu na prosječnu platu u cijeloj 2020. ne samo u decembru“, smatra Arsić.
I ekonomista Saša Đogović, autor publikacije „Makroekonomska kretanja u Srbiji“, ističe za portal “Danas” da je decembarska plata fikcija i posledica pozitivnog sezonskog uticaja.
„U decembru su isplaćeni bonusi tradicionalno u sektorima kao što je IT i naftna industrija, ali vjerovatno i u drugim koji su dobro poslovali prošle godine. U januaru se može očekivati izduvavanje balona, a pravi nivo plata videćemo u martu” konstatuje za “Danas” Đogović.
Tačno je da je Srbija u decembru imala za 35 eura veću prosječnu platu nego Crna Gora, ali ona po tom parametru nije prema zvanično dostupnim podacima pretekla Crnu Goru, jer kada se uzme u obzir prosječna plata za cijelu 2020. godinu ( što je portal Danas izračunao) prosječna plata u Srbiji je 510 eura, dok je u Crnoj Gori 525 eura, pa ovu objavu ocjenjujemo kao pristrasno izvještavanje.
Ocjenu “Pristrasno izvještavanje” dobija medijski izvještaj za koji se može jasno utvrditi da favorizuje činjenice, stavove i zaključke koji odgovaraju određenom narativu, često ne poštujući pravilo kontaktiranja druge strane kada se radi o tvrdnjama koje su štetne po nečiji ugled, ili koje određene aktera prikazuju u negativnom svjetlu. Jedan od oblika pristrasnog izvještavanja je i selektivno prikazivanje činjenica, gdje se ističu činjenice koje idu u prilog određenoj tezi, dok se činjenice koje je ne potvrđuju tendenciozno izostavljaju.
Portal Luca: Pristrasno izvještavanje | B92: Pristrasno izvještavanje | IN4s: Pristrasno izvještavanje | Vijesti online: Pristrasno izvještavanje | Borba: Pristrasno izvještavanje | Mondo: Pristrasno izvještavanje | PV Informer: Pristrasno izvještavanje | Bosnjak.me: Pristrasno izvještavanje
Edit: 11.4.2023.
Portal Mondo.me objavio je ispravku u svom originalnom tekstu, jasno koristeći etički standard profesionalnog postupanja novinara i demantovao prvobitne navode i njima dajemo ocjenu Demantovano. Ocjena “Demantovano” se daje u slučajevima kada medij utvrdi da je sadržaj potpada pod neku od gore opisanih negativnih ocjena koji je objavio ocijenjen nekom od navedenih ocijena i onda ga demantuje na jasan i vidljiv način, u skladu sa principima objave demantija.
