Klimatske promjene – tema planetarnih razmjera koja brine i stručnu i laičku javnost. Naučnici pokušavaju da pojasne zašto posljednjih godina imamo sve češće ekstremne klimatske događaje, te vremenske uslove nekarakteristične za određeno doba godine.
Međutim, paralelno sa naučnim saznanjima, istraživanjima i zaključcima utemeljenim na činjenicama razvijaju se i brojne dezinformacije i sulude teorije zavjere o klimatskim promjenama.
Tako, vjerovali ili ne, gotovo polovina građana/ki Crne Gore (49,5 odsto) vjeruje da postoje tehnologije koje ljudima omogućavaju da kontrolišu vremenske nepogode u određenoj mjeri. Takođe, 41,8 odsto ispitanika vjeruje da globalne elite koriste tehnologije poput HAARP-a za manipulaciju vremenskim uslovima. To su, između ostalog, pokazali rezultati istraživanja javnog mnjenja koje je za potrebe Centra za demokratsku tranziciju (CDT) sproveo Institut Damar.
I dok zdrava logika i nauka duvaju u isto jedro, upozoravajući da su klimatske promjene stvarnost i realna prijetnja, te da je ljudska aktivnost jedan od njihovih okidača, teoretičari zavjere na društvenim mrežama tvrde da je to model djelovanja nekolicine moćnika.
Sličnu objavu pronašli smo na Fejsbuku, a ona glasi:
“Lazi,lazi,lazi. Sve se svodi na laz. Laz je da da su ljudi krivi za klimatske promjene. A lazu jer je rjesenje eliminacija problema na nacin koji su oni smislili. Lazu da bi ljudi povjerovali i slozili se s time. I znaju da ce laz proci jer znaju da vecina ljudi ne razmislja”.
Objava sadrži i krati video snimak, isječak emisije, na kojem je prikazan popularni američki voditelj, Taker Karlson, poznat po desničarskim stavovima i konzervativizmu i malezijski astrofizičar Vili Sun.
Odgovarajući na pitanje voditelja o postojanju naučnog konsenzusa o klimatskim promjenama sagovornik kaže sljedeće:
“Ono što sada znamo. CO2 neće uzrokovati ništa. On neće mnogo promijeniti klimatski sistem, što znači, neće promijeniti brzinu uragana, neće promijeniti koliko brzo i često tornado nastaje. Neće zapravo napraviti bilo kakvu razliku s populacijom polarnih medvjeda. Neće uticati na to koliko ribe ulovite niti će uticati na ono što zovu ključanje okeana. Sve što rade je vještački. Sve je to san njihovog modela i tiranije nekolicine. Tih nekoliko ljudi ima san o strašnoj priči koja jednostavno nije istinita”.
Duža verzija emisije dostupna je ovdje.
Prije svega, više puta smo pisali o tome da postoji naučni konsenzus koji kaže da je za izazivanje klimatskih promjena odlučujući ljudski faktor.
Postoje mnogobrojni dokazi da se intenzivne klimatske promjene izazvane ljudskim djelovanjem zaista dešavaju. Među njima su zabilježeni rast temperature na Zemlji, zagrijavanje okeana, smanjenje snježnog pokrivača, povećanje globalnog nivoa mora, topljenje arktičkog leda i sl…
Da je čovjek u određenoj mjeri kriv za klimatske promjene, za Raskrinkavanje je potvrdila i direktorica Centra za klimatske promjene, prirodne resurse i energiju Univerziteta Donja Gorica, Ivana Vojinović.
“Nauka i egzaktna temperaturna mjerenja su nedvosmisleni u zaključku da od industrijske revolucije, promjene u klimi uglavnom dolaze od ljudskih aktivnosti koje su povećale koncentraciju gasova u atmosferi (ugljen dioksida, metana, azotnih oksida i drugih) zbog sagorijevanja fosilnih goriva i promjena u korišćenju zemljišta (npr. sječa šuma, širenje pustinja, itd.). Zaključno sa 2020. godinom, u odnosu na nivo iz predindustrijskog perioda samo su koncentracije CO2 u atmosferi porasle za 48%” pojašnjava Vojinović.
Ona ističe da su pedesetih godina dvadesetog vijeka toplotni talasi postali učestaliji i intenzivniji, a hladni događaji rjeđi i manje ozbiljni, tako da danas živimo u toplijoj, ali i opasnijoj klimi, u odnosu na onu na kojoj se razvila današnja civilizacija.
Navodi da je sve to izazvalo pojavu ekstremnih klimatskih događaja, kao što su neravnomjerni raspored padavina tokom godine, poplave, suše i razorne oluje.
“Već decenijama se u međunarodnim krugovima geonauke smatra da je, usljed dramatičnih promjena u sistemima planete Zemlje uzrokovanih ljudskim aktivnostima, započeta nova epoha u istoriji Zemlje, antropocen koji znači relativno potpunu dominaciju uticaja čovjeka na klimu i ekosisteme planete. Termin još uvijek nije formalno usvojila Međunarodna unija geoloških nauka, međunarodna organizacija koja imenuje i definiše epohe, sve dok se ne utvrdi da li su ljudi promijenili planetu Zemlje do te mjere da se to odražava u slojevima stijena”, dodaje snaša sagovornica.
Vojinović podsjeća i da su američka Nacionalna administracija za okeane i atmosferu i Copernicus (Služba EU za posmatranje Zemlje) istovremeno izašle sa podatkom da je 2023. godina bila najtoplija godina u istoriji mjerenja, jer je Planeta bila 1.48°C toplija u poređenju sa predindustrijskim periodom. Prema njihovim prognozama, 2024. godina biće još toplija, kada se očekuje prelazak temperaturnog praga od 1.5°C.
Osim ove tvrdnje, malezijski astrofizičar je iznio i tvrdnju (koja se može čuti tokom emisije) da ugljen-dioksid ne izaziva globalno zagrijavanje, te da su naučnici 90% sigurni da je to Sunce.
“Uzroci klimatskih promjena i globalnog zagrijavanja dobro su poznati u međunarodnoj naučnoj zajednici. Naučni konsenzus zasnovan na nepobitnim dokazima, bez ikakve sumnje, pokazuje da su antropogene emisije gasova staklene bašte glavni pokretač trenutnog globalnog zagrijavanja, a ne Sunce. Povišen atmosferski ugljen-dioksid ima višestruke direktne i indirektne uticaje na hidrosferu i biosferu, uključujući zakiseljavanje okeana i gubitak arktičkog morskog leda zbog globalnog zagrijavanja koje utiče na polarne medvjede”, navodi specijalizovani faktčeking portal “Climate Feedback” koji se takođe bavio gore navedenom emisijom.
Uzimajući u obzir navedene činjenice, koje demantuju tvrdnju da ljudi nijesu krivi za klimatske promjene, te da CO2 neće uticati na klimatske promjene ovoj objavi dajemo ocjenu lažna vijest.
Ocjenu “Lažna vijest” dobija originalni medijski izvještaj (u potpunosti proizveden od strane medija koji ga je objavio) koji u sebi sadrži činjenično pogrešne tvrdnje ili informacije. Za sadržaje koji se ocjenjuju kao lažne vijesti može se pouzdano utvrditi da su kreirani i diseminirani sa namjerom da dezinformišu javnost, to jest da tvrdnju koja je u potpunosti lažna predstave kao činjenicu.
Takođe, ovaj sadržaj dobija i ocjenu teorija zavjere zbog iznošenja neutemeljenih tvrdnji o vještačkom izazivanju klimatskih promjena, modelu tiranije…
Ocjenu “Teorija zavjere” dobija medijski izvještaj koji daje neistinit ili neprovjerljiv opis neke pojave, događaja ili osobe, predstavljajući ih kao dio ili rezultat skrivenog plana (“zavjere”). Za ovakve sadržaje karakteristično je da iznose niz tvrdnji, predstavljenih kao činjenice, između kojih se utvrđuju uzročno-posljedične veze, bez nuđenja bilo kakvih kredibilnih dokaza.
