Za Islanđane i Norvežane je prelamanje različitih nijansi svjetlosti na nebu, fenomen poznatiji kao aurora borealis ili polarna svjetlost, sasvim uobičajan prizor, dok nama može djelovati zaista nestvarno.
Priliku da svjedoče ljepoti tog prizora su početkom novembra imale i naše komšije, kada su nad nebom iznad Srbije, Hrvatske i Bosne i Hercegovine preovladale crvene i roze nijanse svjetlosti.
Neki od komentara na društvenim mrežama su povezali pojavu polarne svjetlosti sa HAARP-om. (1, 2, 3, 4, 5, 6) a kao dokaz za te tvrdnje poslužila im je informacija da je istraživački tim odgovoran za HAARP realizovao istraživanje u periodu kada je polarna svjetlost bila vidljiva u regionu.
“Sada je zvanično: „Aurora borealis“ – HAARP. Što se tiče sjeverne svjetlosti koja je juče viđena iz Rumunije, kao i iz nekoliko evropskih zemalja – sada je takođe zvanično: Na veb stranici programa HAARP Univerziteta Aljaske Ferbanks objavljeno je saopštenje kojim se javnost obavještava o istraživačkom programu koji će biti sproveden između 4. i 7. novembra 2023. godine”, navodi se u objavama.
Prije svega, važno je pojasniti kako nastaje fenomen aurora borealis. Polarna svjetlost rezultat je električno nabijenih čestica, odnosno eletrona sunca koje se sudaraju sa atomima u Zemljinoj atmosferi, uzrokujući prikaz svijetle, šarene svjetlosti, pojašnjeno je na vebsajtu Nordic Point.
Aurora borealis je pojava karakteristična uglavnom za sjeverne geografske širine, najčešća je asocijacija za skandinavske države, međutim početkom novembra je bila vidljiva i na Balkanu, o čemu su pisali brojni regionalni mediji. I to ne prvi put. Polarna svjetlost je, na primjer, u Srbiji posljednji put viđena 2003. godine, a prethodno 2000, 1991, i 1958. godine.
A da li polarna svjetlost ima neke veze sa HAARP-om? Odgovoru na ovo pitanje prethodi pojašnjenje šta je HAARP.
Iako smo se više puta bavili najrazličitijim tvrdnjama koje se povezuju sa HAARP-om, ponavljanje je očigledno majka znanja i “lijek” protiv dezinformacija.
HAARP (eng. High-frequency Active Auroral Research Program) je naučni projekat koji se sprovodi sa ciljem proučavanja ionosfere. Njegov glavni instrument je niz od 180 radioantena, postavljenih na Aljaskoj. Antene u ionosferu šalju moćne visokofrekvencijske radiovalove snage 3.6 MW, koji uzrokuju privremeno pobuđivanje malog područja ionosfere.
Tačno je da je na zvaničnom vebsajtu projekta HAARP najavljena “istraživačka kampanja za proučavanje vještačkog sjaja vazduha i radio talasa veoma niske frekvencije”, u periodu od 4. do 7. novembra, kada je polarna svjetlost bila vidljiva na Balkanu.
Istraživački tim je sprovodio više aktivnosti koje, kako se navodi u tekstu poznatog naučnog vebsajta Phys.org, mogu stvoriti sjaj u vazduhu sličan polarnoj svjetlosti.
“HAARP stvara sjaj u vazduhu pobuđujući elektrone u Zemljinoj ionosferi, slično kao što sunčeva energija stvara prirodnu auroru, uključivanjem i isključivanjem impulsa visokofrekventnih radioprenosa”, navodi se u tekstu Phys.org.
Dakle, aktivnosti u okviru istraživačkog projekta HAARP su mogle prouzrokovati pojavu sličnu polarnoj svjetlosti, ali ne i sa bilo koje geografske tačke. U tekstu naučne platforme Phys pojašnjeno je odakle je aurora borealis bila vidljiva početkom novembra.
“Stanovnici i posjetioci Aljaske možda će moći vidjeti vještački sjaj vazduha na nebu koji je stvorio Program za istraživanje aktivne polarne svjetlosti visoke frekvencije tokom četverodnevne istraživačke kampanje koja počinje u subotu”, istaknuto je u tekstu.
Zaključak je da polarna svjetlost u regionu balkanskih država nisu prouzrokovane HAARP-ovim aktivnostima.
Astrofizičarka Tijana Prodanović objasnila je da zelena boja u polarnoj svjetlosti potiče od atoma kiseonika koji se nalaze na visini između 100 i 200 kilometara iznad površine Zemlje.
„Crvena boja je vidljiva kada su oluje sa Sunca veoma jake pošto crvena boja nastaje u višim slojevima atmosfere. Ovo je ujedno bio i razlog zbog koga je u Srbiji, ali i djelovima Hrvatske i Bosne i Hercegovine, bilo moguće vidjeti polarnu svjetlost”, prenosi BBC Srbija.
Za sve one kojima fizika nije bila najomiljeniji predmet u školi, da sumiramo – naučno istraživački projekat HAARP mogao je izazvati prelamanje svjetlosti na nebu koje običnom posmatraču liči na polarnu svjetlost. Međutim, to su mogli primijetiti samo oni koji su u tom trenutku bili na Aljaskoj.
Svjedoci polarne svjetlosti koji su je vidjeli na Balkana mogu da budu zahvalni prirodi.
Objave ocjenjujemo kao teoriju zavjere.
Ocjenu “Teorija zavjere” dobija medijski izvještaj koji daje neistinit ili neprovjerljiv opis neke pojave, događaja ili osobe, predstavljajući ih kao dio ili rezultat skrivenog plana (“zavjere”). Za ovakve sadržaje karakteristično je da iznose niz tvrdnji, predstavljenih kao činjenice, između kojih se utvrđuju uzročno-posljedične veze, bez nuđenja bilo kakvih kredibilnih dokaza.
