Kao i svaki nacionalni program imunizacije, i ovaj posljednji je u javnosti izazvao različite reakcije, a na mrežama su podijeljena mišljenja eskalirala u vidu dezinformacija. U Crnoj Gori je krajem septembra počela vacinacija protiv HPV (humana papiloma virus) infekcije, a prve vakcine dobijaju djevojčice od devet godina.
U jednoj od Facebook objava na ovu temu plasira se uobičajeni narativ o bezbjednosti i štetnosti vakcine:
„Bezbjednost i efikasnost HPV vakcine protiv raka grlića materice, koja se tako uporno poslednjih dana promoviše – nisu dovoljno ispitane. HPV vakcina sadrži genetski modifikovane viruse, aluminijum u dvostruko većoj dozi nego u drugim vaxXxinama, polisorbat 80 – konzervans koji u eksperimentima na miševima izaziva sterilitet kod ženskih i atrofiju testisa kod muških miševa (što je dokumentovano u medicinskoj literaturi). I sama dr Diana Harper, koja je napravila HPV vakcinu, na konferenciji za vakcinacije u Virdžiniji u SAD, izjavila je da je HPV vakcina nedovoljno ispitana, da je veoma opasna i da nije efikasna. Odgovornost za živote naše djece je uvijek naša. Pamet u glavu!!“
Iz Instituta za javno zdravlje Crne Gore je objašnjeno da se HPV vakcine sastoje od čestica sličnih virusu koje se nalaze u omotaču virusa, bez ikakvog genetskog materijala iz samog virusa. Vakcina, kako su pojasnili, sadrži i male količine supstanci koje pomažu u boljem imunskom odgovoru organizma, kao što su mineralne soli, voda i materijali kao što je aluminijum sulfat – supstance koje se od ranije koriste u vakcinama i kojima smo svakodnevno izloženi kroz vazduh, hranu i kozmetiku.
Aluminijumske soli se nalaze u mnogim vakcinama, uključujući i HPV iz raznih razloga, a kako navodi grupa istraživača sa Univerziteta Oksford, soli aluminijuma „usporavaju oslobađanje aktivnog sastojka iz vakcine nakon što se ubrizga i stimuliše imuni sistem da reaguje“. Stručnjaci su saglasni da nema dovoljno dokaza za tvrdnje da aluminijum može izazvati Alchajmerovu bolst, što je bila jedna od tvrdnji teoretičara zavjere, navodeći da je aluminijum prirodno prisutan u hrani i vodi za piće, a da su soli aluminijuma uobičajeni aditivi za hranu, od kojih većinu izlučujemo. Studija iz 2018. merila je nivoe aluminijuma u uzorcima krvi i kose beba i otkrila da nema korelacije između nivoa aluminijuma i broja vakcina koje su imale. Američki Centar za kontrolu i prevenciju bolesti (CDC) navodi da se aluminijum bezbjedno koristi prilikom izrade vakcina decenijama. Iz CDC-a naglašavaju da se u svim slučajevima vakcine koje sadrže aditive testiraju na bezbjednost i efikasnost u kliničkim ispitivanjima prije nego što dobiju dozvolu za upotrebu.
Što se tiče tvrdnje iz objave da vakcina, odnosno njen sastojak polisorbat može izazvati sterilitet, iz IJZ-a su izričiti da HPV vakcina ne može uticati na plodnost. Polisorbat 80, koji se navodi kao sastojak „odgovoran“ za izazivanje steriliteta, koristi se kao aditiv za hranu, a prisutan je i u vakcinama, s ciljem da spriječi razdvajanje vakcine na sastavne djelove. Korisnik Facebooka se poziva na eksperiment sa miševima. Međutim, u ovoj studiji se navodi da su miševima date velike količine polisorbata 80, a da ovi rezultati na životinjama nijesu direktno primenjivi ako su u pitanju ljudi. Miševima je u eksperimentu dato više polisorbata 80 nego što bi ljudi ikada pojeli, a kamoli nego što bi bilo prisutno u vakcinama. Dodatno, iako su čak i pojedine studije iskazale zabrinutost zbog reprodukcije, grupa stručnjaka Evropske agencije za ljekove je okarakterisala opasnost od polisorbata 80 kao „veoma nisku”.
Navodi da HPV vakcine izazivaju ozbiljne neželjene efekte, a koji su potkrijepljeni izjavama jedne od naučnica koja je radila na razvoju vakcine, Diane Harper, cirkulišu medijima zapravo godinama i počivaju na uvodniku dr. Harper objavljenom u časopisu Expert Review of Vaccines, iz kojeg se citira pasus koji ukazuje na rizik vakcine. Međutim, i u ovom slučaju se radi o izvlačenju iz konteksta i, ukoliko se članak pročita u cjelosti, jasno je da poruka Diane Harper nema veze sa onim što se plasira, već naprotiv. Iako su antivakseri godinama plasirali teorije da je Harper protiv HPV vakcina, njen članak koji predstavlja osvrt na prvu deceniju od početka vakcinacije, govori suprotno i potvrđuje njen stav da su vakcine efikasne.
Ovu objavu ocjenjujemo kao teoriju zavjere. Tu ocjenu dobija medijski izvještaj koji daje neistinit ili neprovjerljiv opis neke pojave, događaja ili osobe, predstavljajući ih kao dio ili rezultat skrivenog plana (“zavjere”). Za ovakve sadržaje karakteristično je da iznose niz tvrdnji, predstavljenih kao činjenice, između kojih se utvrđuju uzročno-posljedične veze, bez nuđenja bilo kakvih kredibilnih dokaza.
