Vakcine protiv koronavirusa i nakon što je pandemija završena, izazivaju kontroverze, posebno među teoretičarima zavjere i onima koji su oštro protivili imunizaciji, pa čak i išli na sud, kako bi joj se suprostavili. Kao partneri na tom putu, česti su mediji koji šire dezinformacije i nedovoljno informisane građane dovode u zabludu.
Tako se na društvenim mrežama i pojedinim portalima širi tvrdnja da je Sud pravde Evropske unije (EU) presudio da su ljekari koji su davali mRNA vakcine protiv COVID-19 krivično odgovorni, pa čak i da se mogu goniti za “pokušaj ubistva”.
Portal IN4S (arhivirano) poziva se na objavu sa portala Nultatačka.rs (arhivirano) poznatog po širenju dezinformacija i piše sljedeće:
“Evropski sud pravde doneo je odluku da zdravstveni radnici koji su primoravali ili nagovarali ljude da prime mRNA “vakcine” mogu biti krivično procesuirani”
“U slučaju profesora Frajezea pred Evropskim sudom pravde došlo je do šokantnog ishoda. Sud je utvrdio da je za davanje eksperimentalnih mRNA ‘vakcina’ bila potrebna medicinska receptura. Lekari su imali slobodu da odluče da li će ih primeniti ili ne, a mogli su i savetovati pacijente da ih izbegnu”, dodaje se u objavi IN4S.
Objavu smo pronašli i na Fejsbuku (1, 2) (arhivirano: 1,2)
A o čemu se zapravo radi?
Đovani Frajese, italijanski ljekar, podnio je tužbu protiv Evropske komisije – predmet T-786/22 (arhivirano) tražeći poništenje odluka kojima su vakcine Comirnaty (Pfizer/BioNTech) i Spikevax (Moderna) dobile stalnu dozvolu za promet u EU.
Frajeze je u tužbi tvrdio da su odluke o upotrebi vakcina nezakonite i da predstavljaju ozbiljnu prijetnju za ljudsko zdravlje, jer se “osporavane vakcine navodno temelje na novoj biotehnologiji i nisu dovoljno testirane”.
Navodi, između ostalog, da su odobrenja za stavljanje na tržište ništavna, da su procedure bile manjkave i da su se Evropska agencija za ljekove (EMA) i Komisija oslanjale na nepotpune ili manipulirane podatke. Frajese je takođe ustvrdio da je pogođen profesionalno i lično: kao ljekar – zbog obaveze da daje te vakcine, i kao pojedinac – zbog opšte izloženosti rizicima koje te vakcine navodno nose.
Nakon što je tužba odbijena na Opštem sudu, Frajese se dalje žalio Evropskom sudu pravde, koji je takođe odbacio sve njegove tvrdnje.
Kao što se vidi u presudi, sud je odbacio tužbu, jer kako se navodi Frajese nije bio adresat odluke, već se odluka odnosila na proizvođača vakcine. Dalje se tvrdi, da Fajese nije bio individualno pogođen odlukom, te da nije imao pravni interes da tuži Komisiju.
“Opšti sud je u tački pobijanog rješenja prije svega istakao da su sporne odluke upućene isključivo proizvođačima predmetnih vakcina te da se njima ne utvrđuje obaveze fizičkih osoba. Nadalje, sud je u toj tački naveo da navedene odluke ne mogu predstavljati osnovu za eventualnu građansku ili čak kaznenu odgovornost G. Frajesea prema njegovim pacijentima jer nastanak te odgovornosti zavisi od specifičnih okolnosti koje proizlaze iz pojedinačnog tretmana pacijenata i nemaju veze s navedenim odlukama. Konačno, Opšti je sud u navedenoj istakao da u slučaju da u okviru tretmana pacijenta G. Frajese ima dvojbe u pogledu sigurnosti i učinkovitosti predmetnih vakcina, njemu i dalje ostaje mogućnost da ne preporuči ili da ne administrira ta vakcine, te ni u kojem slučaju ne može postojati odgovornost jer on nije u sudskom postupku osporavao OSP‑ove koji su izdani za te vakcine“ piše u presudi (arhivirano).
Iste tvrdnje, demistifikovali su i poljski faktčekeri, (arhivirano) koji su demantovali poslanika iz te zemlje, koji je naveo isto što i pomenuti portali.
Dakle, sud nije presudio da su vakcine nezakonite, niti da su ljekari za njih odgovorni, kao što nije razmatrao ni krivičnu odgovornost ijednog ljekara.
Zato objave sa pomenutih portala i Fejsbuka, dobijaju ocjenu dezinformacija i teorija zavjere.
Ocjenu “Dezinformacija” dobija medijski izvještaj koji u sebi sadrži “miks” činjenica i netačnog ili poluistinitog sadržaja. U ovakvim slučajevima, mediji ne moraju nužno biti svjesni netačnih informacija koje su objavljene zajedno sa istinitim. Takođe, ovom ocjenom biće tretirani i izvještaji koji imaju lažne atribucije ili naslove koji ne oslikavaju tekst u smislu tačnosti informacija.
Ocjenu “Teorija zavjere” dobija medijski izvještaj koji daje neistinit ili neprovjerljiv opis neke pojave, događaja ili osobe, predstavljajući ih kao dio ili rezultat skrivenog plana (“zavjere”). Za ovakve sadržaje karakteristično je da iznose niz tvrdnji, predstavljenih kao činjenice, između kojih se utvrđuju uzročno-posljedične veze, bez nuđenja bilo kakvih kredibilnih dokaza.
