Različite astronomske pojave često privlače našu pažnju izazivajući veliku znatiželju i nedoumice, a svakako da u najspektakularnije spadaju pomračenja. Poseban doživljaj za posmatrače neba dogodio se nedavno, kada je krajem maja došlo do potpunog pomračenja Mjeseca.
No, ovaj događaj bio je zanimljiv i za korisnike društvenih mreža pa su pokazali kreativnost u pravljenju animacija, ali ujedno i dezinformisali javnost.
Na video snimku koji je postao viralan na društvenim mrežama i koji su mnogi opisali kao sjajan prizor prikazan je Mjesec ogromnih dimenzija, a djeluje da je izuzetno blizu Zemlje dok se kreće neprirodno velikom brzinom. Snimak je dostupan i ovdje.
Snimak u trajanju od 30-ak sekundi prati i tekst:
“Izlazak i iza nekih 30 sekundi zalazak mjeseca na sjevernom polu između Rusije i Kanade”.
Video se opet počeo dijeliti kada je u nekim djelovima svijeta bilo vidljivo prvo potpuno pomračenje Mjeseca posle više od dvije godine.
Fenomen supermjeseca karakterišu veličina, jaka osvijetljenost ali i boja koja može postati jarkocrvena. Potpuno pomračenje Mjeseca se dešava kada Mjesec u potpunosti prođe kroz tamnu Zemljinu sjenku. Tokom ove vrste pomračenja, Mjesec će postepeno potamnjeti, poprimajući krvavocrvenu boju. Boja je toliko upadljiva da se ovakva pomračenja ponekad nazivaju i „krvavi mjesec”.
Međutim, da ono što je prikazano na video snimku, koji je predmet ove analize, prkosi nauci upozorio je portal za provjeru činjenica “Snopes”.
Tragovi koji na to ukazuju su mnogobrojni. Prvi jeste činjenica da Mjesec ne baca sjenku na jezero koje se nalazi ispod njega.
Zatim, NASA tvrdi da se Mjesec Zemlji može maksimalno približiti na udaljenost od 260.000 milja, odnosno 363.300 kilometara. A čak i kada se to dogodi, u tom trenutku Mjesec je na nebu vidljiv tek u blago uvećanom obliku.
Na videu je prikazano neprirodno kruženje Mjeseca na nerealno maloj udaljenosti od Zemlje, te snimatelj uopšte ne koristi opciju zumiranja, što je karakteristično kada se snima većina videa ili fotografija tog tipa.
“Snopes” piše da je autor videa korisnik TikToka @aleksei nz, na čijem nalogu se nalaze i drugi slični videi nebeskih tijela koja se nalaze veoma blizu Zemlje. Jedan video čak prikazuje eksploziju Mjeseca.
Oni ocjenjuju da je evidentno da se korisnik bavi CGI animacijom, odnosno računarskom grafikom pomoću koje se kreiraju generisani videi i slike.
Sličnim objavama bavile su se i naše kolege sa portala Istinomer.rs.
Imajući u vidu da video ne prikazuje Mjesec na vjerodostojan način, kao ni njegovu blizinu ili brzinu kojom se kreće, te da je na osnovu naučnih saznanja očigledno da snimak ne može biti autentičan, ovaj sadržaj ocjenjujemo kao lažnu vijest.
Ocjenu “Lažna vijest” dobija originalni medijski izvještaj (u potpunosti proizveden od strane medija koji ga je objavio) koji u sebi sadrži činjenično pogrešne tvrdnje ili informacije. Za sadržaje koji se ocjenjuju kao lažne vijesti može se pouzdano utvrditi da su kreirani i diseminirani sa namjerom da dezinformišu javnost, to jest da tvrdnju koja je u potpunosti lažna predstave kao činjenicu.
