Pandemija koronavirusa izvor je ogromnog broja medijskih manipulacija, od broja preminulih, navodnih lijekova za Covid19, do broja zaraženih i preciznosti testova koji se sprovode u cilju suzbijanja i sprečavanja širenja virusa.
Mediji u regionu nastavili su da bez provjere objavljuju i dijele vijesti i navodnim manipulacijama brojem zaraženih i efikasnosti PCR testova.
Ovog puta, takav tekst objavio je portal Logično.com.
Članak su prenijeli i Kurir, Mondo, IN4S i portal Volim Podogricu.
U tekstu se navodi:
„Prvo u SAD-u i Velikoj Britaniji, a zatim i šire, uključujući Hrvatsku, naučnici vodećih institucija popuštaju pod pritiskom činjenica i priznaju da PCR test donosi veliki broj lažno pozitivnih nalaza. Iz toga slijedi da su brojevi zaraženih kojima smo bombardovani mjesecima daleko preuveličani i da većina ljudi čiji je test pozitivan ne širi virus. U zavisnosti od testa, samo 10-30% pozitivnih može se smatrati zaraznim“
„Test RT-PCR dokazuje genetski materijal koji treba da pripada virusu SARS-CoV-2. Uz pomoć višestruke amplifikacije, sposoban je da dokaže vrlo male djelove virusnog genoma. Broj ciklusa množenja u većini korišćenih testova je čak 40. To je ujedno i prag na kojem je test proglašen pozitivnim. Postavlja se proizvoljno, bez sertifikata i poređenja sa zlatnim standardom. Poslednjih dana veliki mediji otvorili su prostor naučnicima koji tvrde da je ovaj prag previsok, odnosno da se test proglašava pozitivnim na osnovu apsurdno male količine virusa, koji čak ni ne moraju biti aktivni, ili samo njihovih fragmenata. Takav nalaz je nebitan u epidemiološkom i kliničkom smislu – pozitivne osobe ne moraju nužno širiti virus (bolest), a u značajnom broju čak i ne boluju od COVID-19 bolesti. Predlaže se smanjenje broja ciklusa, što bi smanjilo osetljivost testa, a zatim i broj pozitivnih rezultata“, kaže se dalje u tekstu.
Članak prate dva priloga lokalnih američkih TV stanica iz Ajdaha i Atlante.
Iako je članak objavljen u septembru, mediji su podijelili priloge ovih stanica koji su nastali još u maju, odnosno julu.
Prilog televizije KTVB čak direktno demantuje tvrdnje iznijete u tekstu jer se u njemu kaže da su znatno češći lažno negativni nego lažno pozitivni testovi na Covid19.
“Prema univerzitetu MIT, PCR testovi sa brisem iz nosa su prilično precizni, ali se moraju uraditi savršeno i u pravom momentu infekcije, zbog toga su lažni negativni rezultati češći od lažnih pozitivnih”, kaže se u prilogu KTVB televizije koji je propratni video u članku.
U tekstu se tačno prenosi način na koji funkcionišu PCR testovi, odnosno da se koristi takozvano „pojačavanje“ genetskog materijala virusa kako bi se registrovao.
Ipak, iznijeta je proizvoljna tvrdnja da je broj zaraženih „daleko preuveličan“, pri tom, u tekstu nije iznijet nijedan izvor niti ime nijednog naučnika koji je iznio ovakvu tvrdnju.
Tačno je da naučnici kažu PCR testovi nisu stoprocentno pouzdani, i to nije novost.
Ipak, broj lažno pozitivnih testova je teško procijeniti.
Profesor medicine na Harvardu, Robert Šmerling objasnio je da PCR testovi imaju svoja ograničenja, ali da su najpouzdaniji od postojećih načina testiranja s obzirom na činjenicu da je u pitanju virus koji je nedavno identifikovan.
„Nažalost, nije jasno koliko su precizni ovi testovi. Postoji više razloga za to. Ne postoje precizne mjere za preciznost testova, već samo često pominjane cifre lažno negativnih i lažno pozitivnih slučajeva. Lažno negativni testovi pružaju lažnu sigurnost i mogu voditi kašnjenju u liječenju pacijenta i opuštanju restrikcija iako je pacijent zarazan. Lažni pozitivni testovi, koji su mnogo manje mogući, mogu izazvati nepotrebnu anksioznost i nepotreban karantin“, navodi Šmerling.
On takođe ukazuje da i način na koji se uzima uzorak (najčešće bris iz nosa ili grla) može uticati na preciznost testa.
Takođe, Sedrik Karbonil iz francuske Nezavisne naučne institucije za javno zdravlje je ranije za AFP pojasnila da je mogućnost da test bude pozitivan iako testirana osoba nije zaražena svega jedan odsto.
S obzirom na činjenicu da su regionalni portali iznijeli proizvoljne tvrdnje o manjem broju zaraženih, bez citiranja pouzdanih izvora, te činjenicu da se i u prilozima na koje se pozivaju jasno poručuje da su lažno pozitivni testovi rjeđi od lažno negativnih, ovaj sadržaj dobija ocjenu pristrasno izvještavanje.
Ocjenu “Pristrasno izvještavanje” dobija medijski izvještaj za koji se može jasno utvrditi da favorizuje činjenice, stavove i zaključke koji odgovaraju određenom narativu, često ne poštujući pravilo kontaktiranja druge strane kada se radi o tvrdnjama koje su štetne po nečiji ugled, ili koje određene aktera prikazuju u negativnom svjetlu. Jedan od oblika pristrasnog izvještavanja je i selektivno prikazivanje činjenica, gdje se ističu činjenice koje idu u prilog određenoj tezi, dok se činjenice koje je ne potvrđuju tendenciozno izostavljaju.
Logično: Pristrasno izvještavanje | Kurir: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Mondo: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | IN4s: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Volim Podgoricu: Pristrasno izvještavanje,Demantovano
Edit: 11.4.2023.
Portal Mondo.me objavio je ispravku u svom originalnom tekstu, jasno koristeći etički standard profesionalnog postupanja novinara i demantovao prvobitne navode i njima dajemo ocjenu Demantovano. Ocjena “Demantovano” se daje u slučajevima kada medij utvrdi da je sadržaj potpada pod neku od gore opisanih negativnih ocjena koji je objavio ocijenjen nekom od navedenih ocijena i onda ga demantuje na jasan i vidljiv način, u skladu sa principima objave demantija.
