Na Facebook stranici Marko Milačić – Prava Crna Gora 1. aprila je objavljena sljedeća poruka:
RAZMIŠLJAJTE SVOJOM GLAVOM, NE DOZVOLITE DA VAS TRUJU PROPAGANDOM
Uz ove riječi objavljena je i grafika sa brojevima umrlih u Italiji u prvim tromjesečjima prethodne četiri godine, uz zaključak da je ove godine u tom periodu umrlo 20.000 manje ljudi nego ranijih godina.
Objavu su lajkovali, komentarisali i podijelili brojni korisnici mreže.
Tim Raskrinkavanje. me je provjerio tačnost podataka i zaključaka iz ove objave.
Podaci Eurostata dostupni su za prethodne godine, ali ne i za 2020. godinu. Oni se neznatno razlikuju od podataka iz analizirane sporne objave, u kojoj nije naveden izvor podataka.
Eurostat dobija ove podatke od nacionalnih statističkih agencija, nakon statističke validacije za koju je potrebno vrijeme. Zbog poštovanja, ove metodologije, čak i podaci za 2019. godinu dostupni na sajtu su još uvijek preliminarni. Zbog toga što ozbiljna statistika zahtijeva vrijeme, podaci za 2020. godinu nijesu još uvijek dostupni.
Na sajtu talijanskog Nacionalnog institut za statistiku (Istat) su 1. aprila 2020. objavljeni ažurirani analitički podaci o dnevnoj smrtnosti i sintetički podaci po sedmicama, za period od 1. januara do 21. marta 2020, za 1084 od ukupno 7904 opštine u Italiji. Obuhvaćene su opštine koje koriste bazu Nacionalnog registra prebivališta (ANPR) koje od januara do marta imaju najmanje 10 smrtnih slučajeva, i koje su u martu bilježile povećanje mortaliteta koje je najmanje 20% veće od petogodišnjeg prosjeka.
Podaci se odnose na period do 21. marta, što je i logično jer se podaci koji bi obuhvatali cijeli mart ne mogu niti prikupiti niti obraditi za jedan dan. Istat podsjeća i da aktivnost statističke validacije zahtijeva prosječno razdoblje od četiri mjeseca, ali da zahvaljujući vanrednoj situaciji Istat omogućava njihovu dostupnost u kraćim rokovima.
Eksplanatorni izvještaj koji prati objavljene podatke daje i poređenja trendova smrtnosti u obuhvaćenim opštinama u 2020. godini sa podacima iz prethodnih godina.
Kako se navodi u izvještaju, sa širenjem epidemije je na lokalnom nivou detektovan porast broja smrtnih slučajeva, koji je često veći od onoga koji se službeno pripisuje COVID-19. Zbog toga navode da je monitoring trenda smrti kao cjeline, bez obzira na uzrok, od apsolutnog značaja.
Porast ukupne smrtnosti u martu 2020. predstavlja nagli preokret u trendu dnevne smrtnosti u odnosu na januar i februar 2020. U prva dva mjeseca ove godine broj smrtnih slučajeva bio je niži od prosječnog broja zabilježenog u istom periodu 2015-2019. Fenomen kome se ovo može pripisati je smanjeni uticaj faktora sezonskog rizika (klimatske prilike i epidemija gripa) u prva dva mjeseca ove godine. To objašnjava zašto, kad se gleda cjelina broja umrlih od 1. januara do 21. marta 2020, u nekim opštinama ne postoji povećanje, već smanjenje broja umrlih, u odnosu na prosječne podatke za isto razdoblje 2015-2019.
U izvještaju se dalje navodi da je porast smrtnih slučajeva zbog svih uzroka vidljiv tek od kraja februara i od prve nedjelje marta i koncentrisan je u opštinama u sjevernom i centralnom dijelu zemlje gdje se epidemija najviše proširila. Povećanja su primijećena u ovim područjima ne samo u većim urbanim centrima, već i u oblastima manjih demografskih dimenzija.
Kao što je poznato, posebno je kritična situacija u opštinama u provinciji Bergamo. Glavni grad je gotovo učetvorostručio ukupan broj umrlih u prve tri sedmice marta, od prosječno 91 slučaja u periodu 2015-2019. do 398 u 2020. godini. Povećanja istog intenziteta, ako ne i veća, pogodila su većinu opština u provinciji Bergamo. Naročito je alarmantna situacija i u provinciji Breša, u čijoj se prijestonici broj umrlih u prve tri sedmice marta više nego udvostručio: sa 134 u 2015-2019. na 381 u 2020. Treba napomenuti da su povećanja od preko 200% prisutna i u drugim gradovima, kao Pjaćenca ili Pesaro.
Raskrinkavanje.ba je kontaktiralo Istat koji im je odgovorio da će potpuni podaci biti dostupni tek od maja, iako se zbog aktuelne situacije sa epidemijom ubrzano radi na njihovom objavljivanju.
U analiziranoj objavi Facebook stranice Marko Milačić – Prava Crna Gora koriste se podaci za koje nije naveden izvor. Na osnovu ovih nepouzdanih podataka izvode se netačni zaključci. Naime, kako je objašnjeno u izvodima iz izvještaja Istata, porast ukupnog broja smrtnih slučajeva vidljiv je tek od kraja februara i od prve nedjelje marta i koncentrisan je u opštinama koje su najviše pogođene epidemijom, gdje se bilježe ogromna povećanja broja umrlih.
Ovu objavu ocjenjujemo kao dezinformaciju. Tu ocjenu dobija medijski izvještaj koji u sebi sadrži “miks” činjenica i netačnog ili poluistinitog sadržaja. U ovakvim slučajevima, mediji ne moraju nužno biti svjesni netačnih informacija koje su objavljene zajedno sa istinitim. Takođe, ovom ocjenom biće tretirani i izvještaji koji imaju lažne atribucije ili naslove koji ne oslikavaju tekst u smislu tačnosti informacija.
Objavljivanje ovakih dezinformacija i neprovjerenih informacija posebno je opasno jer manipuliše čitaocima umanjujući stvarnu opasnost od koronavirusa. Koronavirusom je u vrijeme pisanja ovog teksta zaraženo preko milion ljudi širom svijeta i preko 50.000 je umrlo. Oni nijesu samo statistika za dnevnu upotrebu, već nečiji voljeni rođaci i prijatelji.
Ne nasijedajte na dezinformacije koje relativizuju opasnost virusa. Informišite se iz kredibilnih izvora i poštujte zvanična pravila i uputstva nadležnih institucija i Svjetske zdravstvene organizacije.
Viralne objave: Dezinformacija
