Otkako su u Evropi zabilježeni prvi slučajevi majmunskih boginja, razne tvrdnje o porijeklu ove zarazne bolesti počele su se širiti društvenim mrežama. I dok su jedne nastale kao proizvoljno tumačenje dežurnih teoretičara zavjere, druge se plasiraju kao citati pojedinih ličnosti. Primjer za to je fejsbuk objava u kojoj autor dijeli riječi službenika ruskih oružanih snaga koji majmunske boginje implicitno dovodi u vezu sa laboratorijama SAD u Nigeriji.
„Moskva: Upozorenje!!!
Majmunske boginje su krenule iz Nigerije u kojoj su najmanje četiri biolaboratorije SAD. MAJMUNSКE boginje proširile su se po svetu iz Nigerije u kojoj rade najmanje četiri američke biološke laboratorije, izjavio je Igor Кirilov, načelnik snaga za radijacionu, hemijsku i biološku odbranu Oružanih snaga Rusije.
Prema izveštaju SZO, unošenje zapadnoafričkog soja uzročnika majmunskih boginja potiče iz Nigerije, još jedne države u kojoj su Sjedinjene Američke Države razvile svoju biološku infrastrukturu. Prema dostupnim informacijama, postoje najmanje četiri biolaboratorije. pod kontrolom Vašingtona u Nigeriji, rekao je on“, navodi se u postu.
Dalje se navodi kako je Kirilov ukazao da „Ministarstvo odbrane RF raspolaže podacima da zasad do danas 98 odsto oboljelih čine gej muškarci stariji od 20 godina“.
Uprkos tvrdnjama načelnika ruskih snaga za biološku odbranu, ne postoje bilo kakvi dokazi koji bi ukazali na sumnju da su majmunske boginje nastale u američkim biolaboratorijama u Nigeriji.
„Moguće je identifikovati odakle je virus vjerovatno došao sekvenciranjem njegove DNK. Genetičarka Fatima Tokmafšan ovo upoređuje sa skeniranjem bar koda na nekoj pošiljci da bi se „mapirale različite putanje kojom je išla”. Sve genetske sekvence virusa koje imamo do sada prate ga do soja majmunskih boginja koji obično cirkuliše u zapadnoj Africi – što nam govori da ovo nije nešto proizvedeno”, navodi sagovornica BBC-ja u tekstu posvećenom opovrgavanju lažnih tvrdnji o majmunskim boginjama.
Za BBC je o ovoj temi govorio i Piter Horbi, direktor Centra za pandemijske nauke na Univerzitetu u Oksfordu, koji tvrdi da je bilo nekoliko slučajeva majmunskih boginja u Velikoj Britaniji 2018. i 2021, kao i da su ih donijeli putnici ili uvezene životinje.
„Tako da je sasvim moguće da se upravo to dogodilo ovoga puta, i to je ubjedljivo najvjerovatniji scenario. Najraniji slučaj identifikovan u Velikoj Britaniji u trenutnoj epidemiji povezan je sa nekim ko je doputovao iz Nigerije. Što se tiče tvrdnji da su majmunske boginje pobjegle iz laboratorije, nema apsolutno nikakve osnove za tu tvrdnju“ kaže profesor Horbi.
O konekciji američkih biolaboratorija u Nigeriji i pojavi majmunskih boginja pisala je i novinska agencija TASS, koja je poznata kao bitan šraf u ruskoj propagandnoj mašineriji.
Demantovanjem navoda koji za cilj imaju da okrive SAD za širenje majmunskih boginja bavili su se mnogi fact-checking portali.
„Nema dostupnih dokaza da je bilo koja od laboratorija militarizovana ili korišćena za bilo šta osim promocije javnog zdravlja i bezbjednosti“, navodi se u analizi sajta „humanglemedia“.
„Laboratorija Zaria je otvoreno2010. godine u okviru programa predsjednika Sjedinjenih Država za hitne slučajeve za pomoć AIDS-u (PEPFAR), preko Instituta za humanu virusologiju na Univerzitetu Merilend, a sve kako bi se podržao nacionalni program u otkrivanju tuberkuloze otporne na ljekove i bio-nadzoru za efikasnu prevenciju i kontrolu tuberkuloze. Obuka nigerijskih biotehnoloških inžinjera se takođe sprovodi u ustanovi, koja je jedna od dvije nacionalne referentne laboratorije za tuberkulozu u zemlji od 2017.“, navodi se u članku kao objašnjenje za jednu od američkih biolaboratorija u Nigeriji.
Osim toga, američka vlada odbacila je tvrdnje da u Nigeriji postoje njihove laboratorije koje imaju ikakve veze sa majmunskim boginjama.
„Vlada Sjedinjenih Država u utorak je saopštila da u Nigeriji ne postoje „laboratorije pod kontrolom SAD“ za majmunske boginje. Ovo je sadržano u izjavi gospodina Temitaio Famutimija, stručnjaka za informacije, Odsjek za odnose s javnošću, Generalnog konzulata SAD, u Lagosu. Kako se navodi u saopštenju, izvještaji da je porijeklo trenutne globalne epidemije bolesti majmunskih boginja potekla iz laboratorija pod kontrolom SAD u Nigeriji, bila je čista izmišljotina“, prenosi portal PM News.
Na osnovu svih iznijetih činjenica jasno zaključujemo da laboratirije SAD u Nigeriji nemaju veze niti sa nastankom niti sa širenjem majmunskih boginja, zbog čega fejsbuk post dobija ocjenu dezinformacija.
Ocjenu “Dezinformacija” dobija medijski izvještaj koji u sebi sadrži “miks” činjenica i netačnog ili poluistinitog sadržaja. U ovakvim slučajevima, mediji ne moraju nužno biti svjesni netačnih informacija koje su objavljene zajedno sa istinitim. Takođe, ovom ocjenom biće tretirani i izvještaji koji imaju lažne atribucije ili naslove koji ne oslikavaju tekst u smislu tačnosti informacija.
Objavu ocjenjujemo i kao manipulisanje činjenicama, iz razloga što se bez utemeljenja implicitno dovode u vezu laboratorije SAD i virus majmunskih boginja.
Ocjenu “Manipulisanje činjenicama” dobija medijski izvještaj koji koristi poznate i tačne činjenice, ali ih interpretira na obmanjujući način. Ovi izvještaji uglavnom koriste tačne informacije za izvođenje netačnih zaključaka ili tvrdnji, čime usmjeravaju zaključke konzumenata medijskog sadržaja u pogrešnom smjeru u odnosu na stvarno značenje predstavljenih činjenica.
