Informacija da su u Srbiji potvrđeni prvi slučajevi malih boginja zabrinula je roditelje u regionu. I dok su se zdravstveni radnici u Crnoj Gori obratili javnosti i apelovali na roditelje da vakcinišu djecu, protivnicima vakcina je to bio povod za širenje netačnih i neprovjerenih tvrdnji.
U jednoj Fejsbuk objavi se kritikuje apel pedijatra Nebojše Kavarića:
“Doktor Kavara apeluje na roditelje da odu kod njega i ostalih dilera medicinskih proizvoda kako bi njihovoj đeci ubrizgao nešto što će im kasnije uništiti zdravlje.
U nastavku, autor objave pravi poređenje između malih i ovčijih boginja, tvrdeći da su svi preležali te bolesti u djetinjstvu uz narodne prakse i ljekove.
Mi apelujemo na roditelje da ne vode đecu kod ovog isturenog dilera farmakomafije, a kamoli kod ostalih, uz poruku: Svi smo mi preležali kao đeca i male i ovčije boginje bez smrdljivih vakcina uz nošenje byelih majica i mazanje rakijom, te od strane savjesnih roditelja dobijali obavezni prutić po prknu ako smo htjeli da se počešemo”.
Osim što je netačna tvrdnja da su svi preležali ovčije i male boginje kao djeca, jer i odrasli ulaze u rizičnu grupu, ona je i opasna jer pravi poređenje između te dvije bolesti, koje se sasvim drugačije liječe i manifestuju.
Varičela, u narodu često poznata pod imenom ovčije boginje, predstavlja akutno, virusno oboljenje koje počinje iznenada sa povišenom tjelesnom temperaturom i razvojem osipa po koži.
Komplikacije kod oboljelih od varičele su rijetke i kod djece se najčešće odražavaju kao bakterijska infekcija kože.
Sa druge strane, male boginje mogu biti pogubnije po zdravlje oboljelih, ishodujući čak i smrću pacijenta. U rizičnu grupu spadaju osobe koje ih nijesu preležale, ili nijesu vakcinisane.
“U mnogim zemljama Evrope male boginje su i dalje značajan narodno zdravstveni problem prvenstveno zbog slabog odziva na vakcinaciju. Zbog toga se epidemije morbila kontinuirano javljaju najšeće među nevakcinisanom djecom, djecom koja su previše mala da bi bila vakcinisana i djecom koja su nepotpuno vakcinisana i nisu razvila dovoljan nivo imuniteta” – navedeno je na vebsajtu Instituta za javno zdravlje Crne Gore
Ova bolest je najopasnija po djecu mlađu od 5 godina jer u tom uzrastu izaziva najviše komplikacija.
“Prava opasnost od malih boginja leži u činjenici da virus pored uobičajene kliničke slike izaziva opštu slabost organizma – anergiju praćenu izraženim padom imuniteta kod inficiranih, tako da se na male boginje često „nadovezuju“ druge bolesti i infekcije. Upravo ono što prati male boginje predstavlja najveću opasnost a to su komplikacije – upale gornjih i donjih disajnih puteva, prije svega teške upale pluća, zatim upale uha, ali i najteže komplikacije koje mogu da se jave u vidu upale mozga – encefalitisa.
Dakle, za razliku od ovčijih boginja prilikom kojih se znatno rjeđe javljaju komplikacije, a smrtni ishod u izuzetnim slučajevima, male boginje predstavljaju veću opasnost.
“Komplikacije čine da se na oko hiljadu oboljele djece, bilježi u prosjeku jedan smrtni slučaj u razvijenim državama dok je u nerazvijenijim državama ova stopa višestruko veća i od sto oboljelih smrt će se registrovati kod 3-5 osoba”, navodi se na sajtu IJZ.
Vakcinacija – ključ prevencije
Predsjednica Sindikata doktora medicine i epidemiološkinja, Milena Popović Samardžić je, u objavi na Fejsbuku, ukazala na efekte vakcine u suzbijanju malih boginja, odnosno morbila. Ona je navela da su, prema podacima SZO, česte ciklične epidemije morbila odnosile čak 2,6 miliona života godišnje.
“Nakon uvođenja MMR vakcine broj smrtnih slučajeva smanjio se za 73% u periodu od 2000. do 2018. godine. Procijenjeno je da je vakcinacijom protiv malih boginja u ovom periodu prevenirano 23,2 miliona smtrnih slučajeva. Međutim efekti vakcinacije MMR vakcinom zavise od obuhvata. Zahvaljujući vakcinaciji broj smrtnih slučajeva od malih boginja pao je sa 1.070.000 u 2000. godini na 60.700 u 2020. godini, navela je Popović Samardžić.
Iako je jedina adekvatna preventivna zaštita vakcinacija MMR vakcinom koja obezbjeđuje visoku stopu zaštite, u Crnoj Gori procenat vakcinisane djece je na izrazito niskom nivou, pokazuju podaci iz februara 2022.
“Do prvog februara 2022, sva djeca rođena tokom 2020. trebala su primiti prvu dozu vakcine protiv morbila, zaušaka i rubele, ali ju je primilo samo 12 odsto od njih 7.086. Niska stopa imunizacije zabilježena je i kod djece rođene 2019. godine: samo 34 odsto njih je do sada primilo prvu dozu vakcine protiv morbila, zaušaka i rubele. To znači da je većina najmlađe djece u Crnoj Gori u ozbiljnoj opasnosti od hospitalizacije ili čak i smrti u slučaju da dođe do izbijanja epidemije malih boginja”.
Dakle, tvrdnja koju je iznio autor Fejsbuk objave – da vakcina uništava zdravlje nije tačna, već suprotno – imunizacija je spasila mnoge oboljele.
Zbog svih iznijetih činjenica koje dokazuju da vakcina ne uništava zdravlje djece i odraslih, već da je najefikasnija mjera u preveniranju malih boginja, kao i iznošenja netačne tvrdnje da smo svi preležali i male i ovčije boginje ovaj sadržaj ocjenjujemo kao dezinformaciju.
Ocjenu “Dezinformacija” dobija medijski izvještaj koji u sebi sadrži “miks” činjenica i netačnog ili poluistinitog sadržaja. U ovakvim slučajevima, mediji ne moraju nužno biti svjesni netačnih informacija koje su objavljene zajedno sa istinitim. Takođe, ovom ocjenom biće tretirani i izvještaji koji imaju lažne atribucije ili naslove koji ne oslikavaju tekst u smislu tačnosti informacija.
