Nerijetko smo imali priliku da u toku pandemije čujemo razne dezinformacije ili teorije zavjere i od same medicinske struke…
Na društvenim mrežama više puta je dijeljen video snimak gostovanja španskog ljekara Luisa de Benita u programu španske televizije TVE. Novinarka je, predstavljajući trenutnu situaciju u vezi sa oboljelim od koronavirusa, kojih je u posljednja 24 sata bilo 654, uz 540 hospitalizovanih, i govoreći o pripremama zdravstvenog sistema i bolnica za mogući drugi talas virusa, u program uključila ljekara kog je pitala za komentar situacije. On je tokom svog gostovanja iznio više spornih tvrdnji.
Ljekar je saopštio da stanje nije alarmantno i da treba razlikovati zaražene od bolesnih.
Na konstataciju novinarke da je 540 zaraženih, on je pitao:
„Da li su to bolesni ili samo pozitivni? Pošto podaci mogu da nas prevare i zbune. U domovima zdravlja radimo PCR test i biće puno pozitivnih. Mi, na primjer, sad testiramo ljude u saobraćaju i pozitivne testove klasifikujemo pod COVID19 iako smo testirali ljude u kolima. I onda zbunjujemo – broj zaraženih covidom se povećava, a to nije istina, nema povećanja pacijenata sa COVID19 patologijom. To smo vidjeli na proljeće kad su bolnice bile pune, ali sada samo vidimo povećanje u rezultatu PCR testiranja. A pozitivan PCR test ne znači da smo bolesni.“
On je, takođe, doveo u pitanje i potrebu za vakcinom.
„Naravno, uvijek je isplativo da se govori o vakcini, posebno kad ste sve ubijedili da vjeruju da je potrebna, jer mora da se proda. Pitanje je da li nam vakcina uopšte treba, da li je bezbjedna i efikasna, a najvažnije pitanje je da li nam uopšte treba. Pošto je veliki broj ljudi zaražen, čemu onda vakcinisanje čitave populacije?“, rekao je on u programu.
Uputio je i kritike na račun rada medija, tvrdeći da na proljeće nijesu govorili o pandemiji, a sad govore.
„Bilo bi lijepo da su mediji više izvještavali tokom proljeća da smo bili prepunjeni. Tada smo morali pacijente da stavljamo u hotele. O ovome je trebalo da pričamo tokom proljeća. A sada, kad nema pandemije, vi non stop o tome pričate. Da budem iskren, ne znam zašto.“
Iako doktor De Benito tvrdi da treba razlikovati zaražene od bolesnih, ne može se reći da stanje u Španiji nije alarmantno, imajući u vidu da broj zaraženih koronavirusom svakodnevno raste. Iako statistički gledano, asimptomatski pacijenti, koji su zaraženi virusom, manje prenose virus u odnosu na one sa simptomima, to je ipak moguće, zbog čega bi ovakva ohrabrivanja i ublažavanja situacije, koja dolaze iz ljekarske struke, mogla negativno da se odraze na cjelokupnu epidemiološku situaciju i utiču na nekontrolisano širenje virusa. Dakle, dok god broj zaraženih, kao što je to u slučaj u Španiji, svakodnevno raste u velikim ciframa, stanje jeste alarmantno.
Kad su u pitanju tvrdnje u vezi sa potrebom za vakcinom, sa pojavom koronavirusa nastale su i brojne teorije o novom virusu, koje su mahom bile neutemeljene i koje su služile za plasiranje raznih stavova koji nemaju veze za zdravljem ljudi. Nakon što je utvrđeno da već postojeći ljekovi, kojima se tretiraju slični simptomi, mogu samo ublažiti simptome blažeg oblika COVID-19, ne i izliječiti ili spriječiti bolest, postalo je jasno da je jedini efikasan lijek u borbi protiv novog virusa prevencija, odnosno efikasna vakcina.
Govoriti o vakcini protiv koronavirusa svakako se isplati, jer je već mjesecima u toku danonoćan rad na pronalasku vakcine, kojim koordinira Svjetska zdravstvena organizacija, a koja su podržana brojnim donacijama. Napredak kad je u pitanju pronalazak vakcine može se pratiti na sajtu SZO, na kom se navodi da je trenutno 35 vakcina u procesu kliničke evaluacije. Rusija je ranije odobrila sopstvenu vakcinu, ali ona još nije prošla klinička ispitivanja.
Potreba za vakcinom protiv koronavirusa se ogleda u činjenici da ne postoji kolektivni imunitet na virus, a da je imunitet koji stekne zaražena osoba, relativno kratak. Ukoliko je 80% populacije imuno na virus, četiri od pet ljudi koji dođu u kontakt sa oboljelim se neće razboljeti, niti dalje širiti bolest, pa se na taj način širenje zaraze drži pod kontrolom. Zauške ili boginje su primjeri zaraznih bolesti koje su nekad bile česte, ali su sada rijetke, jer su vakcine pomogle u uspostavljanju kolektivnog imuniteta. Zaraze bez vakcine, čak i ako su mnogi odrasli razvili imunitet zbog prethodne infekcije, mogu i dalje cirkulisati među decom i inficirati one sa oslabljenim imunim sistemom, šro je i bio slučaj sa ovim bolestima prije nego što su razvijene vakcine.
Ostali virusi, poput gripa, mutiraju tokom vremena, pa antitijela od prethodne infekcije pružaju zaštitu samo na kratak vremenski period. Za grip je ovo manje od godinu dana. Trenutno nema dokaza da je osoba koja se oporavila od COVID-19 stekla imunitet i da se ne može ponovo zaraziti, čemu svjedoče i slučajevi ljudi koji su se dva puta zarazili novim koronavirusom. Istraživanja pokazuju da se može očekivati da će ljudi koji se zaraze biti imuni nekoliko mjeseci do godinu.
Kad je u pitanju vakcinisanje čitave populacije, koje ljekar pominje, zasad nijedna država nije saopštila da će vakcinisanje čitave populacije biti obavezno. Rusija, kao zemlja koja prednjači u razvoju vakcine protiv COVID-19, saopštila je da će vakcinisanje biti opciono, a ne obavezno. Ni u Sjedinjenim Američkim Državama vakcinacija neće biti obavezna, što je još u maju, tokom brifinga o napretku u razvoju vakcine, rekao i američki predsjednik. Ovakve, veoma popularne teorije među antivakserima na društvenim mrežama, mogu biti i jako opasne, budući da utiču na kreiranje mišljenja i ponašanja koja ne doprinose borbi sa virusom.
Kritike španskog ljekara na račun izvještavanja španskih medija tokom pojave koronavirusa i širenjem na evropske zemlje na proljeće nijesu utemeljene. On je medijima spočitao da nijesu dovoljno izvještavali o koronavirusu na proljeće, a da sada to rade.
Prema analizi Evropskog novinskog centra, fokus izvještavanja španskih medija o koronavirusu se promijenio sa povećanjem broja zaraženih. Analiza pokazuje da je početkom januara bilo blago interesovanje za ono što se dešavalo u Kini, ali da je izvještavanje o virusu intenzivirano kako je situacija u Italiji postajala sve ozbiljnija. Kada su prvi slučajevi otkriveni u Španiji, na njih se gledalo kao na razlog za zabrinutost, ali postojala je opšta pretpostavka, na osnovu ohrabrenja zdravstvenih vlasti, da neće doći do vanredne situacije u javnom zdravstvu na nacionalnom nivou. Međutim, medijsko izvještavanje se radikalno promijenio nakon što je španska vlada 15. marta proglasila stanje alarmantnim, a ljudima zabranjeno da napuštaju domove.
Većina štampanih medija je svakog dana izvještavala o broju smrtnih i hospitalizovanih slučajeva, sa posebnom pažnjom na situaciju u Madridu. Takođe, građani su svakodnevno mogli da se informišu o pojedinačnim slučajevima i čitaju o iskustvima oporavljenih pacijenata i onih koji su se suočili sa gubitkom člana porodice.
Ovakvu objavu ocjenjujemo kao dezinformaciju. To je ocjena koju dobija medijski izvještaj koji u sebi sadrži “miks” činjenica i netačnog ili poluistinitog sadržaja. U ovakvim slučajevima, mediji ne moraju nužno biti svjesni netačnih informacija koje su objavljene zajedno sa istinitim. Takođe, ovom ocjenom biće tretirani i izvještaji koji imaju lažne atribucije ili naslove koji ne oslikavaju tekst u smislu tačnosti informacija.
Viralne objave: Dezinformacija
