Nova kontroverza oko koronavirusa potresa medijski svijet. Razlika je što je ovog puta inspiracija teoretičarima zavjere dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 2008. Godine, profesor Lik Montanjer.
Nekoliko domaćih i regionalnih medija prenijelo je izjavu profesora Lika Montanjera
FRANCUSKI NOBELOVAC: U KORONI SE NALAZE I ČESTICE SIDE, VIRUS JE VJEŠTAČKI
Tekst su prenijeli IN4s, Borba, Blic, B92, Srbija danas, Nezavisne, Sputnik, Danas, Informer, Novosti, Srbin info, 021, Alo, Luftika, Princip News, Sve o Srpskoj, Istokrs, Balkanspress, Direktno.hr, Jutarnji.hr, Nova.rs, Espreso, Republika, Tanjug, Objektiv, Kuckaj, RTV, Avaz, Fakti, Fokus, Index,
U tekstovima se navode tvrdnje francuskog virologa i nobelovca Lika Montanjera da novi koronavirus koji izaziva COVID-19 nema prirodno porijeklo i da je napravljen u laboratoriji.
,,Virus nije prirodnog porijekla, to je djelo molekularnih biologa. Nije poznato s kojim ciljem je to urađeno. Moj posao je iznošenje činjenica, nikoga ne optužujem, i ne znam ko je to učinio i zašto. Moguće je da su htjeli da proizvedu vakcinu protiv HIV virusa“, pretpostavlja nobelovac.
Tvrdnje da je virus nastao u laboratoriji, u Vuhanu ili drugdje, nijesu nove i cirkulišu društvenim mrežama od izbijanja epidemije, bez ikakvih dokaza, o čemu je Raskrinkavanje.me u više navrata pisalo.
Ova teorija je ponovo aktuelizovana zahvaljujući izvještavanju koje ukazuje na to da američke obavještajne službe ozbiljno proučavaju mogućnost da je virus vještački kreiran.
U ovom trenutku nema dokaza koji bi potvrdili tu hipotezu.
U pismu objavljenom 19. februara 2020. u medicinskom časopisu Lancet, grupa naučnika dala je izjavu o porijeklu novog koronavirusa, koji izaziva bolest COVID-19.
„Zajednički oštro osuđujemo teorije zavjere koje sugerišu da COVID-19 nema prirodno porijeklo. Naučnici iz više zemalja objavili su analize genome uzročnika, teškog akutnog respiratornog sindroma koronavirus 2 (SARS-CoV-2), koje dominantno zaključuju kako je ovaj koronavirus nastao u divljini, kao i mnogi drugi patogeni koji nastaju.“
Francuski portal za provjeru činjenica 20minutes.fr provjerio je tvrdnje profesora Montanjera. Eksperti sa kojima su oni razgovarali na ovu temu tvrde da je izjava Luka Montanjera lažna i bez biološkog pokrića.
„Ne, koronavirusni genom apsolutno ne sadrži HIV sekvencu. Dva objavljena članka, jedan u časopisu Nature, a drugi u Cellu, negirali su mogućnost da je SARS-Cov-2 dizajniran u laboratoriji. Ta izjava nema biološkog smisla i potpuno je netačna.”, rekao je Monsef Benkiran, istraživač francuskog Nacionalnog instituta za naučna istraživanja (CNRS) i direktor Instituta za ljudsku genetiku.
20minutes.fr je kontaktirao i Lusi Etjen, istraživačicu CNRS-a za virologiju i evolucijsku biologiju u Međunarodnom centru za istraživanje infekcija (CIRI, u Lionu). Ona je podsjetila na zaključke i metodologiju studije objavljene u uglednom časopisu Nature:
“Genom koronavirusa SARS-CoV-2 koji uzrokuje Covid-19 ne sadrži HIV sekvencu. […] Ove informacije mogu se dokazati filogenetskim analizama ovih virusa, to jest analizama koje prate istoriju virusa, slično porodičnom stablu, na osnovu podataka iz genetskog koda virusa. Te se analize široko koriste za proučavanje porijekla virusa. Nezavisni istraživači iz različitih zemalja su objavili ove analize, koje su takođe potvrđene od strane drugih nezavisnih istraživača. Dakle, opovrgnuti su scenariji o koronavirusu namjerno manipulisanom od strane ljudi, kao i koronavirusu s umetnutim nizovima HIV-a “
Što se tiče tvrdnje profesora Montanjera da je virus napravljen u laboratoriji u kineskom Vuhanu, 17. aprila se oglasio i kabinet francuskog predsjednika Emanuela Makrona, kako je prenio Rojters:
„Željeli bismo pojasniti da do danas nema niti jednog činjeničnog dokaza koji bi potkrijepio informacije koje su nedavno kružile u štampi, a koje uspostavljaju vezu između porijekla COVID-19 i rada laboratorija P4 iz Wuhana, Kina.“
O tvrdnjama profesora Montanjera kritički je pisao je i portal European Scientist.
SARS-CoV-2 je novi virus koji se tek istražuje. Da bismo razumjeli zaključke istraživanja potrebno je ogromno prethodno znanje koje nemaju ni novinari ni njihovi čitaoci. U ovom slučaju, čak i prevod članka koji je već uradio ugledni francuski faktčeking portal predstavlja izazov, jer je materija kompleksna i osnovni pojmovi su laicima nepoznati.
I dok je potpuno legitimno i relevatno prenijeti stavove dobitnika Nobelove nagrade, u ovoj situaciji je jedino opravdano pogledati i uporediti dostupna istraživanja i stavove drugih istraživača i stručnjaka, kako bi se osiguralo objektivno izvještavanje umjesto dezinformisanja i hranjenja teoretičara zavjere.
Tekstove koji su nekritički prenijeli stavove Lika Montanjera ocjenjujemo kao pristrasno izvještavanje. Ovu ocjenu dobija medijski izvještaj za koji se može jasno utvrditi da favorizuje činjenice, stavove i zaključke koji odgovaraju određenom narativu, često ne poštujući pravilo kontaktiranja druge strane kada se radi o tvrdnjama koje su štetne po nečiji ugled, ili koje određene aktera prikazuju u negativnom svjetlu. Jedan od oblika pristrasnog izvještavanja je i selektivno prikazivanje činjenica, gdje se ističu činjenice koje idu u prilog određenoj tezi, dok se činjenice koje je ne potvrđuju tendenciozno izostavljaju.
Ovakve medijske izvještaje uglavnom prati i vrlo emocionalan način pisanja. Oni mogu i ne moraju biti netačni, ali po pravilu ne prikazuju cijelu sliku i sve strane priče, već predstavljaju samo one činjenice koje odgovaraju preferiranom narativu.
Portal Luftika i Portal Espreso objavili su ispravku u svom origanalnom tekstu, jasno koristeći etički standard profesionalnog postupanja novinara i demantovali prvobitne navode i njima dajemo ocjenu Demantovano. Ocjena “Demantovano” se daje u slučajevima kada medij utvrdi da je sadržaj potpada pod neku od gore opisanih negativnih ocjena koji je objavio ocijenjen nekom od navedenih ocijena i onda ga demantuje na jasan i vidljiv način, u skladu sa principima objave demantija.
Edit: 23.09.2020.
IN4s: Pristrasno izvještavanje | Borba: Pristrasno izvještavanje | Blic.rs: Pristrasno izvještavanje | B92: Pristrasno izvještavanje | Srbija danas: Pristrasno izvještavanje | Nezavisne novine: Pristrasno izvještavanje | Sputnik: Pristrasno izvještavanje | Danas: Pristrasno izvještavanje | Novosti: Pristrasno izvještavanje | Srbin.info: Pristrasno izvještavanje | 021.rs: Pristrasno izvještavanje | Alo: Pristrasno izvještavanje | Luftika: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Princip News: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Sve o Srpskoj: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Istokrs: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Balkans Press: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Direktno.hr: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Jutarnji.hr: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Nova.rs: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Espreso: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Republika.rs: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Tanjug.rs: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Objektiv.rs: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Kuckaj: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | RTV Vojvodine: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Avaz: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Fakti: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | Fokus: Pristrasno izvještavanje,Demantovano | index.hr: Pristrasno izvještavanje,Demantovano
