Crna Gora je započela pristupne pregovore za članstvo u Evropskoj uniji (EU) 2012. godine i od tada mnogi građani polažu nade u dostizanje boljeg životnog standarda nakon pristupanja najvećoj zajednici evropskih država.
Upravo zbog toga ne iznenađuje što je informacija portala Voice of Montenegro, o navodnoj odluci EU da uvede vizni režim za Crnu Goru, podstakla gnijev građana na društvenim mrežama i veliki broj reakcija. (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12,13, 14, 15, 16,).
Pomenuti portal je objavio članak praćen naslovom:
Ekskluzivno: Evropska unija vraća vize za državljane Crne Gore!?
U tekstu portala Voice of Montenegro navedeno je da će Savjet Evrope donijeti odluku o ukidanju viznih olakšica za crnogorske građane početkom februara, nakon čega će ubrzo početi i sprovođenje takvog režima.
“Slovenačka šefica diplomatije Tanja Fajon u neđelju će opet boraviti u Crnoj Gori ovaj put da nagovijesti, pored ostalog, da postoji ozbiljna blokada u procesu eurointegracija Crne Gore pa samim tim Savjet Evrope, namjerava da ukine vizne olakšice našim državljanima.
Već početkom sljedećeg mjeseca možemo očekivati ovu odluku i njeno brzo sprovođenje”.
Iz Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori su, u odgovoru na pitanje Raskrinkavanja da li je tačna informacija iz teksta da EU namjerava da vrati obavezne vize za građane Crne Gore ili je u pitanju dezinformacija, naveli:
“Objava koju pominjete u Vašem pitanju nije tačna”.
Tvrdnja da je ove navode trebalo da saopšti slovenačka šefica diplomatije Tanja Fajon tokom boravka u Crnoj Gori pokazala se takođe kao neistinita. Fajon jeste otvoreno upozorila da Crnoj Gori, ukoliko se ne izaberu sudije Ustavnog suda prijeti opasnost od zaustavljanja pregovora, ali nije pominjala povratak viza za crnogorske državljane.
Jedino sa čim bi se pretpostavka o vraćanju viza za državljane Crne Gore mogla povezati je sa navodima iz Izvještaja Evropske komisije, objavljenog 5. decembra 2022. godine, a koji se odnosi na mehanizam vizne suspenzije, a ne, kako se navodi u tekstu Voice of Montenegro, zbog “ozbiljne blokade u procesu eurointegracija Crne Gore zbog koje bi Savjet Evrope namjeravao da ukine vizne olakšice našim državljanima”.
U dijelu dokumenta koji se odnosi na Crnu Goru, istaknute su manjkavosti programa dodjele ekonomskog državljanstva. Evropska komisija je u pomenutom Izvještaju navela da bezvizni režim može biti suspendovan, ukoliko bude postojala mogućnost da takav sistem dodjele ekonomskih državljanstava ugrozi javnu politiku članica EU.
“Odluka o proširenju šeme izaziva veliku zabrinutost za EU u kontekstu njenog bezviznog sporazuma sa Crnom Gorom. Komisija će nastaviti da prati šemu sve dok je ona operativna i dok se prijave i dalje obrađuju. Ovaj nadzor je neophodan jer se šema ekonomskih državljanstava može koristiti za zaobilaženje procedure za dobijanje vize za kratkoročni boravak u EU i dubinske procjene individualnih migracionih i bezbjednosnih rizika koje ovaj postupak podrazumijeva. Komisija zauzima stav da, ako se smatra da takvi planovi predstavljaju povećan rizik za unutrašnju bezbjednost i javnu politiku država članica, bezvizni režim može biti suspendovan”.
Program ekonomskog državljanstva istekao je završetkom 2022. godine, prema navodima crnogorskih medija. Iz Vlade su najavaili da ga neće produžiti.
Premijer u tehničkom mandatu, Dritan Abazović, kazao da se on mora ukinuti u 2023. uprkos benefitima koje je, prema njegovom mišljenju, dodjela ekonomskih državljanstava donijela Crnoj Gori.
Program ekonomskog državljanstva podrazumijevao je dodjelu crnogorskog državljanstva strancima, odnosno investitorima, koji u Crnoj Gori ulože između 250.000 i 450.000 eura.
Ono što je bitno napomenuti je da je Tanja Fajon angažovana po mandatu visokog predstavnika EU za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku Žozepa Borelja zbog nedavnih političkih dešavanja, odnosno što su u tom momentu bili Zakon predsjedniku, pokušaj formiranja Vlade ali prije svega izostanak izbora sudija Ustavnog suda, a ne eksplicitno Program ekonomskog državljanstva. Ona je tada doputovala u Podgoricu sa ministrom za evropske i međunarodne poslove Austrije Aleksanderom Šalenbergom.
“Crna Gora je jedan od najbližih partnera Evropske unije, dobro je napredovala u pristupnim pregovorima i ima najduže iskustvo potpune usklađenosti sa zajedničkom vanjskom i bezbjednosnom politikom EU. Ova posjeta se organizuje u trenutku kada su nedavna politička dešavanja izazvala ozbiljnu institucionalnu krizu, podrivajući demokratske institucije i usporavajući napredak države na putu pristupanja EU”, saopšteno je uoči njene posjete.
Takođe, ono što je netačno je da Savjet Evrope može ukinuti ili uvesti vizne olakšice, već to može učiniti Savjet EU, kao što je to bio slučaj sa Kosovom. Savjet Evrope nije organ Evropske unije već samostalna međunarodna organizacija.
Nova pravila putovanja unutar EU
Državljani Crne Gore, ali i ostalih 62 države koje nijesu članice EU moraće da se prilagode novim pravilima putovanja u države članice Evropske unije.
A nova pravila podrazumijevaju podnošenje zahtjeva, onlajn putem, kroz Evropski sistem za odobravanje putovanja (ETIAS).
Kako je navedeno na zvaničnoj veb stranici, očekuje se da ovaj Sistem postane operativan od 1. novembra 2023. godine, a od građana će se očekivati da popune formular za prijavu na zvaničnoj ETIAS veb stranici ili mobilnoj aplikaciji.
Za obradu prijave će biti potrebno najduže 96 sati, navedeno je na sajtu, a u njoj će biti neophodno navesti adresu e-pošte, zatim podatke o pasošu, kao i lične podatke.
“Naknada za prijavu iznosiće sedam eura za sve podnosioce zahtjeva koji su stariji od 18, a mlađi od 70 godina. Naknada se naplaćuje prilikom podnošenja prijave i to je jedina naknada koju je neophodno platiti. Maloljetnici i lica starija od 70 godina dobiće ETIAS besplatno.
Dobijeno odobrenje važiće tri godine i u tom periodu broj putovanja u države EU nije ograničen”.
Odobravanjem zahtjeva, građani Crne Gore i ostalih država će moći da borave najduže 90 dana u toku šest mjeseci u državama članicama EU.
U segmentu koji se odnosi na najčešća pitanja, objašnjeno je da postoji mala vjerovatnoća za odbijanje zahtjeva za ulazak u Evropsku uniju, a da mogu biti odbijene ukoliko podnosilac ima kriminalnu prošlost, predstavlja opasnost za društvo ili se nalazi na listi za praćenje putovanja u vezi sa osumnjičenim teroristima.
Dodatni razlog za odbijanje može biti i pružanje lažnih informacija tokom prijave, kao i putovanje iz oblasti u kojoj vlada epidemija, odnosno pandemija, zbog čega podnosilac prijave može predstavljati opasnost po javno zdravlje.
Dakle, gore nevedeni dokazi demantuju tvrdnju da EU vraća vize za državljane Crne Gore.
Iz tog razloga, medijsku objavu portala Voice of Montenegro ocjenjujemo kao lažnu vijest.
Ocjenu “Lažna vijest” dobija originalni medijski izvještaj (u potpunosti proizveden od strane medija koji ga je objavio) koji u sebi sadrži činjenično pogrešne tvrdnje ili informacije. Za sadržaje koji se ocjenjuju kao lažne vijesti može se pouzdano utvrditi da su kreirani i diseminirani sa namjerom da dezinformišu javnost, to jest da tvrdnju koja je u potpunosti lažna predstave kao činjenicu.
