Restriktivne mjere vlada preduzetih u cilju suzbijanja pandemije COVID-19 predmet su javne polemike od početka zdravstvene krize, a prakse koje su ocijenjene kao uspješne često služe kao primjer drugim državama prilikom usvajanja budućih odluka.
Tokom ove godine svjedočili smo liberalizaciji epidemioloških mjera, pa njihovom postepenom vraćanju, ipak, ono što konstantno prati taj proces su dezinformacije.
Posljednji primjer je Fejsbuk post, objavljen 12. avgusta, u kom autor kritikuje nove mjere Vlade Crne Gore, navodeći primjere Danske. Objava, na koju je reagovalo 79 korisnika te društvene mreže, a 13 njih i podijelilo istu, praćena je sljedećim tekstom:
„Mjere danas u Crnoj Gori produžene, znači BRNJICA “obavezna” u prodavnici, ali ne i u buticima, na koncertima i sl., a u međuvremenu:
– Danska ukinula vaXXXovanje djece do 18 godina!!!“
Tvrdnja da je Danska ukinula imunizaciju za djecu mlađu od 18 godina nije tačna.
Vlada Danska saopštila je u junu da je okončan proljećni sezonski program vakcinacije, te da će tokom predstojećeg period imunizacije koji će trajati tokom jeseni i zime biti uvedene određene promjene.
„Od sada, primarni cilj programa vakcinacije protiv COVID-19 biće sprječavanje ozbiljnih bolesti, hospitalizacija i smrt, ali ne i sprječavanje infekcije. Stoga, Danska zdravstvena uprava planira da jesenji period vakcinacije protiv COVID-19 bude usmjerena na osobe starije od 50 godina, kao i na osobe mlađe od 50 godina koje su u posebnom riziku od COVID-19, na primjer osobe sa izuzetno oslabljenim imunim sistemom“.
Visoka stopa vakcinacije i “povoljna” epidemiološka situacija u Danskoj bili su ključni razlozi za pauzu programa vakcinacije.
Direktor Danske zdravstvene uprave, Soren Brostrom, pojasnio je da je starost najvažniji faktor rizika za ozbiljno oboljenje od Covid-19, a da se rizik posebno povećava od šeste decenije života, zbog čega je ta institucija preporučila vakcinaciju od 50. godine.
„S obzirom na to da ne možemo u potpunosti da predvidimo razvoj epidemije i ne možemo tačno da znamo koliko će dominantna varijanta biti patogena, odlučili smo da usvojimo princip predostrožnosti i preporučimo vakcinaciju već od 50. godine“.
Kako je ranije navedeno iz Danske zdravstvene uprave, simtomi Omikron soja značajno su blaži kod populacije mlađe od 18 godina.
“Djeca i adolescenti veoma rijetko imaju ozbiljan tok bolesti zbog COVID-19 virusa, sa omikronom varijantom, zbog čega ponuda primarne vakcinacije za djecu između 5 i 17 godina neće biti opšta ponuda, već se može dati nakon specifične medicinske procjene”.
U saopštenju te institucije navedene su mjere koje se primjenjuju od početka jula:
“Od 1. jula 2022. više neće biti moguće da djeca i omladina mlađa od 18 godina dobiju prvu dozu vakcine, a od 1. septembra 2022. više neće moći da dobiju drugu dozu”, saopšteno je iz Danske zdravstvene uprave. Promjena je nastala zato što djeca i mladi rijetko pate od ozbiljnih ishoda varijante Omicron“.
Međutim, djeca sa povećanim rizikom i dalje će imati pravo na vakcinaciju, nakon procjene ljekara.
Navodima da je Danska ukinula vakcinaciju za djecu i mlade bavio se i fakt-čeking tim Rojtersa.
Istina je da je Danska odlučila da ne nudi djeci i mladima uzrasta između pet i 17 godina primarnu vakcinu protiv COVID-19 u predstojećoj zimskoj sezoni imunizacije, ali ne i da je uvela potpunu zabranu vakcina za tu kategoriju stanovništva.
U drugom dijelu pomenute Fejsbuk objave, autor se osvrnuo i na mjere koje su navodno usvojene u Sjedinjenim Američkim Državama (SAD):
– američki CDC (pandan Institutu, samo mnooogo jači) ukinuo karantin za zaražene, izostanak sa nastave u slučaju pozitivnog testa, testiranje ljudi bez očiglednih simptoma i mnogo šta još“.
Na veb sajtu Centra za kontrolu i prevenciju bolesti navedeno je da se osobe koje sumnjaju da su pozitivne na virus COVID-19 ili su na osnovu rezultata testiranja potvrdili da jesu, moraju izolovati, a da izolacija traje najmanje pet dana:
„Ukoliko imate COVID-19, možete prenijeti virus drugima. Postoje mjere predostrožnosti koje možete preduzeti kako biste spriječili širenje na druge: izolacija, upotreba maske i izbjegavanje kontakta sa ljudima koji su pod velikim rizikom da se razbole.
Bez obzira na status vakcinacije, trebalo bi da se izolujete od drugih ukoliko imate COVID-19. Takođe, trebalo bi da se izolujete ako ste bolesni i sumnjate da imate COVID-19, ali još uvijek niste dobili rezultate testa“.
Na veb sajtu Centra navedeno je da bi osobe koje su izložene riziku trebalo da se testiraju, dok je u Preporukama za škole istaknuto da bi učenici pozitivni na Covid trebalo da se izoluju, apelujuću na obrazovni sistem i njihove zaposlene da im pruže podršku prilikom učenja na distancu.
„Osobe koji imaju simptome respiratornih ili gastrointestinalnih infekcija, kao što su kašalj, groznica, bol u grlu, povraćanje ili dijareja, treba da ostanu kod kuće. Testiranje se preporučuje osobama sa simptomima COVID-19 što je prije moguće. Oosbe koji spadaju u rizičke grupe, te podložni su da se jako razbole od COVID-19, a koji su pozitivni, trebalo bi da se odmah konsultuju sa ljekarom radi daljeg lečenja, čak i ukoliko su njihovi simptomi blagi. Ostanak kod kuće kada je osoba pozitivna može smanjiti rizik od širenja zaraznih bolesti, uključujući i COVID-19.
Škole takođe treba da obezbijede opravdane izostanke za učenike koji su bolesni, da izbjegavaju politike koje podstiču dolazak u školu dok su učenici bolesni i podržavaju djecu koja uče kod kuće ukoliko su bolesna“.
Zbog prethodno navedenih činjenica, prvi dio objave na Fejsbuku koji se odnosi na mjere Vlade Danske ocjenjujemo kao dezinformaciju.
Ovu ocjenu dobija medijski izvještaj koji u sebi sadrži “miks” činjenica i netačnog ili poluistinitog sadržaja. U ovakvim slučajevima, mediji ne moraju nužno biti svjesni netačnih informacija koje su objavljene zajedno sa istinitim. Takođe, ovom ocjenom biće tretirani i izvještaji koji imaju lažne atribucije ili naslove koji ne oslikavaju tekst u smislu tačnosti informacija.
Takođe, objava dobija ocjenu lažne vijesti zbog pogrešnih tvrdnji o mjerama koje je Centar za kontrolu i prevenciju bolesti navodno sproveo u SAD-u.
Ocjenu “Lažna vijest” dobija originalni medijski izvještaj (u potpunosti proizveden od strane medija koji ga je objavio) koji u sebi sadrži činjenično pogrešne tvrdnje ili informacije. Za sadržaje koji se ocjenjuju kao lažne vijesti može se pouzdano utvrditi da su kreirani i diseminirani sa namjerom da dezinformišu javnost, to jest da tvrdnju koja je u potpunosti lažna predstave kao činjenicu.
