U nekoliko gradova širom Rusije na nebu su početkom oktobra primijećeni svjetlosni obrisi žute boje koji se u vidu snopa sa zemlje pružaju ka nebu, a o toj pojavi prve informacije podijeljene su putem društvenih mreža.
Iako nije poznato ko je prvi objavio ove fotografije i snimke, oni su preuzeti sa brojnih Telegram, kao i Twitter naloga na ruskom jeziku i ubrzo postali viralni i među korisnicima društvenih mreža našeg govornog područja.
„Nakon Belgoroda i Moskve, svjetlosni stubovi se sada javljaju i iz Omska i Murmanska!!
Postoje stubovi svjetlosti kao rijetki vremenski fenomeni. Ali njihovo pojavljivanje istovremeno u najmanje četiri velika, udaljena grada je više od čudnog“, jedana je od objava na Facebooku koja se bavila nagađanjima odakle misteriozna svjetlost na nebu.
Na društvenim mrežama, ali i u medijima iznijeto je više mogućih objašnjenja i teorija koje se odnose na ovu pojavu, pa su je mnogi ocijenili kao misterioznu, izazivajući paniku senzcionalističkim naslovima, ali i zaključili da je riječ o testiranju novog laserskog protivsatelitskog oružja što navodno potvrđuje „da su Rusi na Teslinom tragu najmoćnijeg oružja“.
Šta kažu ruski zvaničnici?
Moskovski portal Moskovskij komsomolet u članku objavljenom 4. oktobra objavio je izjavu zamjenika ministra spoljnih poslova Rusije Andreja Rudenka koji je kazao da je “ruska vojska tokom specijalne operacije počela da koristi najnovije oružje”.
“Danas je prvi put upotrijebljeno najnovije oružje Ruske Federacije. “Zbog okolnosti malo je vjerovatno da ćemo saznati, ali mnogi su ljudi vidjeli sjaj na nebu danas”, rekao je on, ne precizirajući detalje.
Ovo bi moglo sugerisati da se pojava svjetlosnih snopova može pripisati korišćenju jednog od najmodernijih laserskih sistema koji može onesposobljavati satelitske sisteme oko Zemljine orbite – poznatom kao “Peresvet” – što je informacija koju su objavili mnogi korisnici društvenim mreža, a stigla je i do nekih regionalnih tabloida.
Ruski mediji i vojni komentatori u više su navrata objavili da Rusija ima lasersko oružje kojim može zaslijepiti satelite na udaljenosti do1500 km.
Prema web stranici ArmyRecognition.com “Peresvet” je već u službi, a njegov razvoj najavio je ruski predsjednik Vladimir Putin još 2018.
Međutim, neki mediji ocjenjuju da se o ovom naoružanju vrlo malo zna, te da je nejasno da li usljed njegove upotrebe nastaju žuti stubovi kakvi su nedavno viđeni na nebu u pojedinim gradovima u Rusiji.
Ministarstvo odbrane Rusije u saopštenju objavljenom 4. oktobra na njihovom sajtu navelo je da ruske kosmičke snage, povodom 65. godišnjice, sprovode eksperimente sa stranim satelitima u orbiti.
„Posebnu pažnju specijalisti Glavnog centra za kosmičku obavještajnu djelatnost posvetili su praćenju sastava i stanja orbitalnih grupa stranih svemirskih sistema, kao i izvođenju eksperimenata u orbitama sa letjlicama stranih država“, navodi se u saopštenju.
U saopštenju se ni u jednom dijelu ne pominje upotreba laserskog oružja „Peresvet“, niti su posebno naglašeni pojedini gradovi koji su prethodno na društvenim mrežama targetirani kao mjesta gdje su se pojavili svjetlosni obrisi na nebu.
Prirodni fenomen – „svjetlosni stubovi“
Da je puno vjerovatnije da se radi o prirodnom fenomenu poznatom kao “svjetlosni stubovi” mišljenje je brojnih stručnjaka.
Ovo objašnjenje je, između ostalih, iznio i ruski portal RBC, koji je citirao Mihaila Leusa, specijalistu meteorološkog centra “Fobos”: „U stvari, svjetlosni stubovi koji se posmatraju na nebu su optički fenomen u atmosferi, koja nosi takav naziv ‘svijetla kolona’ ”.
„Svjetlosni stubovi u atmosferi su optički fenomen, vrsta oreola nastalog prelamanjem svjetlosti na kristalima leda”, dodao je on.
Ovo se može desiti kada se Sunce ili Mjesec nalaze nisko iznad horizonta oko izlaska ili zalaska Sunca. Drugi izvori uključuju plastenike, kojih u Belgorodu (jednom od gradova gdje su uočeni svjetlosni stubovi) ima u izobilju, prema izvještajima lokalnih medija, od kojih su neki navodno u vlasništvu ruskog oligarha Romana Abramoviča.
Ruski državni medij RIA Novosti, pozivajući se na naučnike sa Belgorodskog univerziteta, takođe zaključuje da su „oreole“ vjerovatno izazvali plastenici u toj oblasti.
I Ken Karslav, profesor na Institutu za klimu i atmosferske nauke na Univerzitetu u Lidsu u Velikoj Britaniji je govoreći za Newsweek kazao da je ovaj prirodni fenomen moguć.
“Oni se javljaju u oblacima sa ravnim kristalima leda koji su horizontalno poređani tako da se svi reflektuju ka dolje u istom pravcu iznad izvora svjetlosti. Očigledno da biste vidjeli ovaj fenomen potreban vam je led. Trenutno je oko 11°C u Belgorodu, što znači da ovi oblaci moraju biti najmanje 1 km iznad zemlje ili vjerovatno više — led u oblacima se obično ne formira do mnogo nižih temperatura.
Ukoliko bi postojale fotografije koje pokazuju ovaj snop na mnogo nižim visinama, onda ne bih imao objašnjenje”, naveo je Karslav.
Hrvatski atmosferski fizičar Branko Grisogono s Geofizičkog zavoda PMF-a kaže kako i on smatra da je vjerovatnije da se radi o prirodnom fenomenu.
“Svjetlosni stubovi su relativno rijetka pojava, no ne i nepoznata”, kaže Grisogono, prenosi Index.hr.
Ističe da mu je čudno da ljudi nisu otišli do lokacija na kojima su vidjeli svjetlost kako bi provjerili je li stvarno riječ o laserima.
“Ta pojava je poznata u fizičkoj meteorologiji koja se bavi optikom atmosfere. Ledeni kristalići javljaju se u atmosferi koja mora biti dosta niža od 0°C. U tom slučaju nebeska tijela, ulični izvori, promet i drugi jaki izvori svjetla mogu stvoriti pojavu ovog fenomena. No, trebalo bi dobro proučiti fotografije”, kaže Grisogono.
“Reflektori ne bi bili statični”
Antun Marki, viši predavač na Geofizičkom odsjeku PMF-a u Zagrebu, takođe smatra da je u pitanju prirodni fenomen.
Tumači da bi izvor svijetlih zraka mogli biti i reflektori protiv vazdušne odbrane, no to je manje vjerovatno.
“Reflektori bi se kretali, šarali bi nebom, a ne bi bili statični. Osim toga oni bi imali bjelkasto-plavkasto svjetlo jer ne bi bilo raspršenja. Nadalje, svjetlost svjetlosnih stubova obično je slabija pri tlu, a jača u višim dijelovima atmosfere gdje je gustoća ledenih čestica veća, upravo kako se vidi na fotografijama”, ističe Marki, prenosi Index.
Na fotografijama se, kako dodaje, vidi da su svi svjetlosni stubovi nastali iznad gradova u kojima postoji ulična rasvjeta.
“Ovakvi stubovi mogu nastati i u uslovima velike vlažnosti pri tlu i pri pojavi magle, odnosno niskih slojastih oblaka, na čijim se kapljicama isto može reflektovati svjetlost vještačke rasvjete”, zaključuje Marki.
Na osnovu iznijetih naučih tumačenja i analize fotografija koje su pojedini korisnici društvenih mreža zloupotrijebili i predstavili ih kao čudne i dali im drugačiji – pogrešan kontekst, analizirana objava dobija ocjenu dezinformacija.
Ocjenu “Dezinformacija” dobija medijski izvještaj koji u sebi sadrži “miks” činjenica i netačnog ili poluistinitog sadržaja. U ovakvim slučajevima, mediji ne moraju nužno biti svjesni netačnih informacija koje su objavljene zajedno sa istinitim. Takođe, ovom ocjenom biće tretirani i izvještaji koji imaju lažne atribucije ili naslove koji ne oslikavaju tekst u smislu tačnosti informacija.
