Posljednih dana na društvenim mrežama se vodi kampanja bojkotovanja nekih od najvećih svjetskih proizvođača u prehrambenom sektoru, kozmetici, tekstilnoj industriji, uz apel na potrošače da zbog posljedica sukoba u Gazi ne kupuju izraelske proizvode (1, 2, 3, 4, 5).
U objavama se tvrdi da su proizvodi čije su prve tri početne cifre bar koda 729 proizvedeni u Izraelu.
“Ne kupujte od ubica djece makar bilo za džabe! Početne tri cifre na bar kodu su 729 i označavaju da je proizvod proizveden u Izraelu.
Bojkot izraelskih #729 proizvoda!”, neki su od komentara na društvenim mrežama.
Neki korisnici su čak u objavama tvrdili da je Izrael promijenio bar kod svojih prozvoda u 871, kako bi izbjegli bojkot. (1, 2)
Ipak, činjenice govore drugačije.
Na veb sajtu međunarodne organizacije odgovorne za kreiranje i održavanje standarda bar kodova, GS1 istaknut je spisak prefiksa pored kojih su navedene zemlje. Radi pojašnjenja, ta neprofitna organizacija dodjeljuje bar kodove, odnosno prefikse za proizvode, prepoznatljive kao GS1.
Na tom spisku smo pronašli 729 pored kojeg je zaista naveden Izrael, ali taj prefiks ne predstavlja zemlju porijekla i to je pojašnjeno i na veb sajtu.
„Prve cifre GS1 bar koda označavaju u kojoj zemlji na svijetu je kompanija dobila svoj GS1 kompanijski prefiks, iz kojeg je generisala taj bar kod za svoj proizvod.
Pošto kompanije koje koriste GS1 mogu da stvaraju proizvode bilo gdje u svijetu, GS1 prefiksi ne označavaju zemlju porijekla za dati proizvod”, objašnjeno je na sajtu.
U odjeljku za česta pitanja na vebsajtu GS1, upravo je razjašnjena dilema da li prefiksi, odnosno prve tri cifre bar koda označavaju ujedno i zemlju porijekla proizvoda na kojima je određeni bar kod istaknut.
„GS1 prefiks ne označava da je proizvod proizveden u određenoj zemlji ili od strane određenog proizvođača; može biti proizveden bilo gdje u svijetu”.
Prema GS1 spisku, 871 je jedan od prefiksa koje je izdao GS1 Holandija.
Porijeklo proizvoda kompanija koje su članice GS1 može se provjeriti u bazi podataka pod nazivom Globalni elektronski registar subjekata.
Dakle, svim kompanijama na čijim proizvodma su istaknuti GS1 bar kodovi sa prefiksom 729 izdao je Izrael. Taj prefiks 729 ne znači da su proizvodi nastali u Izraelu.
Svjetske fakt-čeking platforme su takođe ukazale na ovaj zaključak.
Objave ocjenjujemo kao dezinformaciju.
Ocjenu “Dezinformacija” dobija medijski izvještaj koji u sebi sadrži “miks” činjenica i netačnog ili poluistinitog sadržaja. U ovakvim slučajevima, mediji ne moraju nužno biti svjesni netačnih informacija koje su objavljene zajedno sa istinitim. Takođe, ovom ocjenom biće tretirani i izvještaji koji imaju lažne atribucije ili naslove koji ne oslikavaju tekst u smislu tačnosti informacija.
