Sa sve većim brojem ljudi širom svijeta koji se vakcinišu protiv COVID-19, raste i broj onih koji na društvenim mrežama manipulišu podacima u vezi sa vakcinacijom.
Na Facebooku su sredinom novembra objavljeni podaci o neželjenim reakcijama na vakcine, čiji je cilj, sudeći po komentarima, da se u pitanje dovede njihova bezbjednost. U postu se navodi podatak da je do sada prijavljeno skoro 2,5 miliona neželjenih reakcija, sa opisom:
„ZVANIČNI PODATAK Svetske zdravstvene organizacije… POGLEDAJTE DOBRO…“
Ovakvi podaci su izvučeni iz konteksta i čitaoce dovode u zabludu i navode na zaključak da ovaj broj neželjenih reakcija potvrđuje teoriju i štetnosti vakcine.
Podaci su preuzeti sa sajta Svjetske zdravstvene organizacije VigiAccess, koja javnosti omogućava pristup bazi podataka SZO o prijavljenim potencijalnim neželjenim reakcijama na ljekove i vakcine.
Izvještaji se prikupljaju iz skoro 150 zemalja koje učestvuju u programu SZO za međunarodni monitoring ljekova, dok su izvor podataka zdravstvene ustanove zemalja, ali i pojedinci koji su prijavili svoje iskustvo o neželjenim reakcijama ili iskustvo nekog koga poznaju. Izvještaje prati švedska organizacija Upsala Monitoring Centre, koja upravlja ovim programom SZO. Menadžer Vigi baze podataka, Helena Skold, kaže da kada se izvještaji o sumnjivim neželjenim reakcijama podnose Vigi bazi, oni samo potvrđuju da su dostupne minimalne potrebne informacije – o pacijentu, lijeku, sumnjivoj reakciji i onom ko je prijavio.
„Izvještaje nakon podnošenja VigiBase-u ne provjeravamo ni mi ni SZO. Neke zemlje mogu same provjeriti svoje izvještaje prije podnošenja, ali sa velikim količinama podataka za obradu, vjerovatno je češće podnošenje izvještaja nakon minimalne provjere, koja je vjerovatno automatizovana“, rekla je ona za USAToday.
Ipak, prije nego što korisnik pristupi bazi podataka VigiAccess, dobija poruku, u kojoj je naglašeno da lista prijavljenih neželjenih efekata ne potvrđuje da su uzrokovani određenim lijekom ili vakcinom:
„Informacije VigiAccess-a o potencijalnim neželjenim reakcijama ne treba tumačiti kao da su lijek ili njegova aktivna supstanca izazvali uočenu reakciju ili da su nebezbjedni za upotrebu. Potvrđivanje uzročne veze je složen proces koji zahtijeva temeljnu naučnu procjenu i detaljnu evaluaciju svih dostupnih podataka“, navodi se na sajtu.
Antivakseri obično koriste baze podataka poput ove kao dokaz da su vakcine štetne, a u mnogim slučajevima pogrešno tumače podatke, kao što je američka baza podataka VAERS ili EudraVigilance, baza podataka Evropske unije.
Centar za kontrolu i prevenciju bolesti (CDC) ocijenio je ranije da su tri vakcine protiv COVID-19 koje se koriste u Sjedinjenim Američkim Državama bezbjedne i efikasne. CDC navodi da su ljudi u rijetkim slučajevima imali alergijsku reakciju ili trombozu sa sindromom trombocitopenije nakon vakcinacije. Alergijsku reakciju je imalo između dva i pet ljudi na milion vakcinisanih, dok je kod samo 47 potvrđenih slučajeva registrovana tromboza sa sindromom trombocitopenije.
Ovu objavu ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama. Tu ocjenu dobija medijski izvještaj koji koristi poznate i tačne činjenice, ali ih interpretira na obmanjujući način. Ovi izvještaji uglavnom koriste tačne informacije za izvođenje netačnih zaključaka ili tvrdnji, čime usmjeravaju zaključke konzumenata medijskog sadržaja u pogrešnom smjeru u odnosu na stvarno značenje predstavljenih činjenica.
