Da li vam je nekad palo na pamet koja je omiljena kompozicija Adolfa Hitlera? Vjerovatno ne. Pretragom nije baš moguće doći do odgovora na to pitanje, ali jeste do uvriježenog mišljenja da mu je omiljeni kompozitor bio Rihard Vagner. U nekim tekstovima se pominje da je pored Vagnera to bio i Betoven.
Kako je ova tema uopšte bitna? Pa jeste ako čitamo tekst Russia today-a (RT) Balkan, koji su prenijeli i domaći mediji. RT Balkan je objavio članak pod naslovom:
Kako je Hitlerova omiljena kompozicija postala himna Evropske unije
Zatim ga je prenio portal IN4S, kao i neki korisnici društvenih mreža. (1, 2) (arhivirano: 1, 2)
RT Balkan, zapravo, prepričava tekst Toma Servisa za Gardijan, koji je dao naslov:
Frakcijska himna: zašto su se diktatori, lideri i demonstranti borili oko Betovenove Devete
Servis piše o apsurdnoj situaciji sa republikanske konferencije u SAD, kada je Melanija Tramp, supruga bivšeg predsjednika Donalda Trampa koji je ponovo u trci za Bijelu kuću, izašla na scenu uz zvuke Betovenove devete. On potom ulazi u analogiju kompozicije i dolazi do poente koju RT Balkan razrađuje na svoj način: da su posljednji stav simfonije “Odu radosti” mnogi koristili godinama u različite svrhe, što se da naslutiti iz naslova. U jednom momentu Servis kaže:
“… na kineskom Trgu Tjenanmen, studenti su puštali Devetu dok su se tenkovi kotrljali. Ipak, Deveta je bila i nacionalna himna aparthejda Rodezije. Sovjetska Rusija je koristila kao himnu komunističke ideologije. Za naciste je to bio simbol njemačke kulturne nadmoći…”
Iz svega ovoga, RT Balkan razrađuje teoriju da je Betovenova Deveta simfonija, odnosno njen posljednji stav “Oda radosti” bila omiljena kompozicija Hitleru, pa kako to da je onda postala himna EU?
Oda radosti
Betoven je posljednji stav Devete simfonije napisao na osnovu pjesme Fridriha Šilera – “Oda radosti”. Dobro poznati tonovi u međuvremenu su postali himna Evropske unije, o čemu se na sajtu EU kaže:
“Melodija koja simbolizuje EU potiče iz Devete simfonije koju je 1823. godine komponovao Ludvig van Betoven, kada je muzicirao „Odu radosti“, lirski stih Fridriha fon Šilera iz 1785. godine.
Himna simbolizuje ne samo Evropsku uniju već i Evropu u širem smislu. Pjesma „Oda radosti“ izražava Šilerovu idealističku viziju o tome kako ljudska rasa postaje braća – viziju koju je Betoven dijelio.
Savjet Evrope je 1972. godine usvojio Betovenovu „Odu radosti“ kao svoju himnu. Lideri EU su je 1985. godine usvojili kao zvaničnu himnu Evropske unije. Za himnu nema riječi; sastoji se samo od muzike. Univerzalnim jezikom muzike, ova himna izražava evropske ideale slobode, mira i solidarnosti.”
Dakle, u EU su imali jasnu viziju i pokriće za odabir himne, za razliku od teksta RT Balkan, koji pokriće za tvrdnju da se radi o omiljenoj kompoziciji jednog od najvećih zločinaca u istoriji – nema. Jedina poveznica je to što Server za Gardijan navodi da je jedno od zastrašujuće moćnih izvođenja Ode bilo 1942, za Hitlerov rođendan, kada je Berlinskom filharmonijom dirigovao Vilhelm Furtvangler.
Spinovanje – propagandno ratovanje
Nije tajna da su nacisti koristili Betovena u propagandne svrhe. Kao ni mnogi poslije njih. U slučaju o kojem govorimo, isto to radi ruska propagandna mašinerija.
Fokus teksta RT Balkan je sprega između EU i Hitlera, odnosno nacista, a te dvije stvari teško da mogu stati u istu rečenicu. Sličan lajtmotiv prožima se se i u narativima oko ruske agresije na Ukrajinu, gdje se od starta piše o navodnoj “denacifikaciji”.
Sami naslov klikbejt teksta izaziva negativan sentiment prema EU i dio je tog narativa o dekadentnom i nastranom zapadu, o kojem Raskrinkavanje često piše.
Zbog svega navedenog, tekst RT Balkan, koji su prenijeli IN4S i neki korisnici društvenih mreža, dobijaju ocjene – manipulisanje činjenicama i pristrasno izvještavanje.
Ocjenu “Manipulisanje činjenicama” dobija medijski izvještaj koji koristi poznate i tačne činjenice, ali ih interpretira na obmanjujući način. Ovi izvještaji uglavnom koriste tačne informacije za izvođenje netačnih zaključaka ili tvrdnji, čime usmjeravaju zaključke konzumenata medijskog sadržaja u pogrešnom smjeru u odnosu na stvarno značenje predstavljenih činjenica.
Ocjenu “Pristrasno izvještavanje” dobija medijski izvještaj za koji se može jasno utvrditi da favorizuje činjenice, stavove i zaključke koji odgovaraju određenom narativu, često ne poštujući pravilo kontaktiranja druge strane kada se radi o tvrdnjama koje su štetne po nečiji ugled, ili koje određene aktera prikazuju u negativnom svjetlu. Jedan od oblika pristrasnog izvještavanja je i selektivno prikazivanje činjenica, gdje se ističu činjenice koje idu u prilog određenoj tezi, dok se činjenice koje je ne potvrđuju tendenciozno izostavljaju.
Ovakve medijske izvještaje uglavnom prati i vrlo emocionalan način pisanja. Oni mogu i ne moraju biti netačni, ali po pravilu ne prikazuju cijelu sliku i sve strane priče, već predstavljaju samo one činjenice koje odgovaraju preferiranom narativu.
