Klimatske promjene su posljednjih mjeseci tema koja gotovo svakodnevno inspiriše dezinformatore.
Na Fejsbuku je objavljen video koji prati opis:
“Profesor Ian Plimer o prijevari o klimi. Klima, razina mora i ledene ploče oduvijek su se mijenjale, a promjene koje se danas uočavaju manje su od onih u prošlosti. Co2 zaostaje oko 800 godina za povećanjem temperature pa ne može biti uzrok. Prvo se to zvalo Globalno zahlađenje 1970-ih, zatim Globalno zatopljenje i sada Klimatske promjene jer pokrivaju obje strane. O ne, zaboravio sam! Sada se zove Globalno vrenje prema predsjedniku UN-a!”.
Na snimku je prikazan australijski geolog i profesor Ijan Plajmer, a tvrdnje koje je iznio u potpunoj su suprotnosti sa dostupnim zvaničnim podacima koji ukazuju na evidentne promjene, odnosno neminovan rast temperature iz godine u godinu.
Informacije o istoriji Zemljine klime mogu pružiti uvid u trendove koje trenutno doživljavamo, a ujedno i ukazati zašto ove tvrdnje nisu tačne.
Istorijski temperaturni uslovi mogu se rekonstruisati iz arhiva kao što su ledena jezgra i godovi, odnosno prstenovi drveća koji sadrže proksije za temperaturu. Iako postoje zapisi o izmjerenim temperaturama koji datiraju iz 1659. godine, zapisi koji su prethodili 1880-im su suviše oskudni za potrebe klimatskih studija na globalnom nivou, zbog čega se naučnici oslanju na godove.
Takođe, podaci Svjetske meteorološke organizacije, osim što ukazuju da je prosječna temperature Zemlje u porastu posljednjih godina, takođe upućuje da će neminovno biti veća.
“Pored povećanja globalne temperature, gasovi staklene bašte izazvane ljudima dovode do većeg zagrijavanja, topljenja morskog leda i glečera, porasta nivoa mora i ekstremnijih vremenskih uslova.
Međuvladin panel za klimatske promjene ukazuje da su rizici vezani za klimu za prirodne i ljudske sisteme veći za globalno zagrijavanje od 1,5 °C nego trenutno, ali niži od 2 °C.
Šansa da prosječna globalna temperatura privremeno pređe 1,5°C stalno raste od 2015. godine, kada je bila blizu nule. Za godine između 2017. i 2021. postojala je šansa za prekoračenje od 10%.
„Predviđa se da će globalne srednje temperature nastaviti da rastu, udaljavajući nas sve više od klime na koju smo navikli“, rekao je Leon Hermanson, naučnik koji je predvodio tim koji je sačinio izvještaj Svjetske meteorološke organizacije.
U videu koji je podijeljen na Fejsbuku, Plajmer kao dokaz navodi podatke o temperaturi tokom skoro 10.000 godina uzetih iz ledenog jezgra izvađenog iz ledenog pokrivača Grenlanda. On je citirao naučni rad Ričarda Aleja, profesora geonauka na Državnom univerzitetu Pensilvanije objavljen 2000. godine.
Ovako predstavljen podatak je obmanjujuć jer ovaj skup podataka ne obuhvata proteklih 170 godina, što je period kada je Zemlja počela da se zagrijava uslijed ljudskih aktivnosti.
Osim toga, rad Aleja nije odgovarajuća referenca za opovrgavanje trenutnih klimatskih promjena, jer podaci datiraju iz 1990-ih i izvučeni su iz samo jednog ledenog jezgra, zanemarujući promjene koje su uslijedile nakon toga.
„Kriva promašuje poentu jer ne pokazuje kontekst nedavnog globalnog zagrijavanja“, rekao je vanredni profesor fizike leda, klime i zemlje na Univerzitetu u Kopenhagenu, za Science Feedback, Anders Svenson, ističući da se trenutni porast temperature zbog ljudskih aktivnosti dogodio nakon 1855. godine.
U nedavnoj naučnoj studiji iz 2023. godine grupa naučnika je, između ostalog, predstavila podatke o temperaturi u periodu od 1000. do 2011. Identifikovan je jasan trend zagrijavanja, sa porastom u periodu 2001-2011 koji premašuje temperature u bilo kom drugom periodu u posljednjih hiljadu godina.
Temperatura rekonstruisana iz prstenova drveća pokazuje isti trend, a kao što smo prethodno naveli Međuvladin panel za klimatske promjene, krovna organizacija koja prikuplja najpouzdanije podatke vezano za klimatske promjene, procijenila je da je ustupilo zagrijavanje od približno 1,1°C od industrijske ere.
Tvrdnja da su naučnici do 1970-tih ukazivali na globalno hlađenje, a onda odjednom promijenili stav i počeli “zagovarati” globalno zagrijavanje postoji već neko vrijeme u virtuelnom prostoru, a Raskrinkavanje se već bavilo sličnim navodima.
Iz tog razloga, objavu ocjenjujemo kao dezinformaciju.
Ocjenu “Dezinformacija” dobija medijski izvještaj koji u sebi sadrži “miks” činjenica i netačnog ili poluistinitog sadržaja. U ovakvim slučajevima, mediji ne moraju nužno biti svjesni netačnih informacija koje su objavljene zajedno sa istinitim. Takođe, ovom ocjenom biće tretirani i izvještaji koji imaju lažne atribucije ili naslove koji ne oslikavaju tekst u smislu tačnosti informacija.
