Od početka ruske invazije na Ukrajinu internetom se šire lažni narativi o Ukrajini i njenim saveznicima, čiji je cilj da opravdaju rusku agresiju. Među poznatijim je onaj o američkim biolaboratorijama, odnosno biološkom oružju koje u Ukrajini razvijaju Amerikanci i koji je konstatno zastupljen među ostalim dezinformacijama. Tako je posljednjih dana na internetu popularan tekst “Empire of Bioweapon Lies”, koji je preveden i objavljen i na portalu IN4S, a dijeljen je i na Facebooku.
Ključna tvrdnja u tekstu je da su američki specijalisti testirali nove ljekove u ukrajinskim bio-laboratorijama protivno međunarodnim bezbjednosnim standardima. Prema tvrdnji komandanta ruskih snaga za atomsko-biološko-hemijsku odbranu Igora Kirilova, Pentagon je proširio svoj istraživački potencijal ne samo u domenu proizvodnje biološkog oružja, nego i u pogledu prikupljanja informacija o otpornosti na antibiotike i prisustvu antitijela na pojedine bolesti kod “stanovništva određenih regiona”.
Informacije o američkim biolaboratorijama u Ukrajini su već demantovane. Pisali smo o tome da je tačno da SAD pružaju pomoć ukrajinskim laboratorijima od 2005, kada su te dvije zemlje potpisale sporazum s ciljem ograničavanja prijetnje bioterorizma kroz sprovođenje mjera zaštite smrtonosnih patogena iz programa biološkog oružja iz sovjetske ere. Informacije o američkim aktivnostima u okviru ukrajinskih laboratorija demantovao je i Endi Veber, član Upravnog odbora Udruženja za kontrolu naoružanja i bivši pomoćnik ministra odbrane za programe nuklearne, hemijske i biološke odbrane.
“Upravo suprotno, odjeljenje Ministarstva odbrane za Program saradnje u cilju smanjenja prijetnji pruža tehničku podršku ukrajinskom Ministarstvu zdravlja od 2005. godine u unapređenju zdravstvenih laboratorija, čija je misija u skladu sa onom američkog Centra za kontrolu i prevenciju bolesti“, rekao je Veber.
Ovaj je program započet nakon raspada Sovjetskog Saveza 1991. kako bi se smanjila prijetnja postojećeg oružja za masovno uništenje. Dezinformacije o američkim biolaboratorijama su, međutim, toliko rasprostranjene da je Agencija za smanjenje prijetnji (DTRA) u videu objavljenom 11. januara objasnila šta je svrha Programa. Tada je Kris Park, u ime Stejt dipartmenta, navode Kine i Rusije o “sumnjivim aktivnostima” u laboratorijama nazvao čistom dezinformacijom.
Da u Ukrajini ne postoje američke laboratorije, saopštilo je Ministarstvo zdravlja te zemlje u martu, reagujući na navode Ruske Federacije o stvaranju biološkog oružja u Ukrajini.
Skot Radnic, stručnjak za postsovjetsku Rusiju i vanredni profesor na Univerzitetu Vašington u Sijetlu, kaže da narativ o biolaboratoriji nije nov, ali da je eskalirao nakon ruske invazije na Ukrajinu 24. februara. “Rusija je plasirala još 2011. godine ovu priču o laboratorijama koje finansiraju SAD, koje u stvari istražuju bolesti. One su dio programa Ministarstva odbrane za podršku istraživanja javnog zdravlja u postsovjetskim zemljama. A Rusija je uvijek bila sumnjičava prema ovim laboratorijama — objavljivala je dezinformacije, postavljala insinuirajuća pitanja zvaničnim kanalima“, rekao je on.
Takođe, ruska invazija na Ukrajinu pokrenula je još jedan krug optužbi u vezi sa Ukrajinom protiv Hantera Bajdena, sina američkog predsjednika.
Tako se u tekstu navodi:
“Američki ideolozi biološkog oružja čine rukovodstvo Demokratske stranke, a povezujući se sa nevladinim biotehnološkim organizacijama i koristeći investicione fondove Klintona, Rokfelera, Soroša i Bajdena.”
Rusija i njeni državni mediji objavili su krajem marta dijagram koji navodno opisuje različite veze između SAD, Hantera Bajdena, milijardera Džordža Soroša i laboratorija u Ukrajini.
„Sam predsjednik SAD Džo Bajden je uključen u stvaranje biolaboratorija u Ukrajini“, rekao je Vjačeslav Volodin, predsjednik ruske Dume, dodajući da je investicioni fond koji vodi njegov sin finansirao istraživanje i sprovođenje vojno-biološkog programa SAD.
Direktor Programa saradnje za smanjenje prijetnji Robert Poup rekao je da su laboratorije u Ukrajini u vlasništvu zemlje. SAD su od 2005. godine uložile oko 200 miliona dolara u Ukrajinu, podržavajući 46 laboratorija i zdravstvenih ustanova.
DTRA je angažovao razne kompanije da im pomognu u radu, a jedna od njih koja se uključila 2013. bila je startap iz San Franciska pod nazivom Metabiota, koja je, kako su saopštili, u Ukrajini do 2020. godine pružala obuku i pomogla u poboljšanju lokalnih kapaciteta za otkrivanje i reagovanje na zdravstvene prijetnje.
Tvrdnje da je Hanter Bajden finansirao ukrajinske biolaboratorije zasnovane su na Metabiotinom radu i Bajdenovoj povezanosti sa Rosemont Seneca Partners, investicionom firmom koju je suosnovao 2009. Washington Post piše da je firma Rosemont Seneca Partners imala udio u drugoj nezavisnoj firmi pod nazivom Rosemont Seneca Technology Partners (RSTP), a koja je pomogla u vođenju početnih ciklusa finansiranja za Metabiotu.
Upravo je ovaj odnos između RSTP-a i Metabiote doveo do narativa koji povezuje Hantera Bajdena i biolaboratorija. Washington Post piše da je uloga mlađeg Bajdena u relevantnim investicionim odlukama bila ograničena, jer nije bio u komisiji koja je odlučila da investira u Metabiotu i nije profitirao od toga jer je izbačen iz firme.
Zbog obilja tvrdnji koje nemaju utemeljenje u dokazima, ovu objavu ocjenjujemo kao teoriju zavjere. Tu ocjenu dobija medijski izvještaj koji daje neistinit ili neprovjerljiv opis neke pojave, događaja ili osobe, predstavljajući ih kao dio ili rezultat skrivenog plana (“zavjere”). Za ovakve sadržaje karakteristično je da iznose niz tvrdnji, predstavljenih kao činjenice, između kojih se utvrđuju uzročno-posljedične veze, bez nuđenja bilo kakvih kredibilnih dokaza.
