Polemika o broju onih koji su „stvarno“ umrli od korone ne stišava se ni gotovo dvije godine od izbijanja pandemije koronavirusa. Broj žrtava koronavirusa i neizvjesnost koju je donio svijetu u kom živimo ne smeta onima koji dezinformacije o koronavirusu neumorno šire društvenim mrežama.
Jednu od takvih objavio je krajem juna jedan Facebook korisnik, tvrdeći da je portugalski sud presudio da je zvanični broj preminulih od COVID-19 u Portugalu 152 umjesto 17.000:
„Ukoliko je omjer laži hrvatskog Stožera CZ i Vlade isti kao njihovih kolega iz Portugala, onda u Hrvatskoj nije 8200 osoba preminulo od Korone već svega oko 75!!!!“
Odgovarajući na pitanja u okviru komentara na objavu, njen autor kao „dokaz“ prilaže link do članka koji je objavljen na sajtu America’s Frontline Doctors, koji su, kako tvrde, neprofitna organizacija koja je, ipak, u prošlosti bila sklona širenju dezinformacija. Ova organizacija prvi put je u javnost dospjela kada je objavila video o hidroksiklorokinu, koji je takođe sadržao dezinformacije.
America’s Frontline Doctors se u tekstu pozivaju na dokument od 19. maja 2021. koji detaljno razmatra slučaj Administrativnog oblasnog suda u Lisabonu. U dokumentu koji je objavljen se jasno navodi da se brojka od 152 žrtve odnosi na smrti koje su potvrdili ljekari koji rade u okviru portugalskog Ministarstva pravde – Nacionalnog instituta za pravnu medicinu i forenzičke nauke (INMLCF):
„Nakon analize baze podataka SICO, od 1. januara 2020. do 18. aprila 2021, možemo da potvrdimo da su između 2020. i 2021. doktori koji rade pod pokroviteljstvom Ministarstva pravde (INMLCF) izdali 152 umrlice u kojima je glavni uzrok smrti bio COVID-19 – od 152 umrlice u 132 slučaja smrti osnovni uzrok bio je U071 (identifikovan COVID-19 virus), a u 20 slučajeva smrti glavni uzrok je bio U072 (Covid-19 nije identifikovan u laboratoriji).“
Oznaka U072 znači da je ustanovljeno prisustvo korone, na primjer, kliničkom dijagnozom.
FullFact, pozivajući se na loalne medije i faktčeker, objašnjava da se ministarstvo uključuje samo u slučajeve za koje smatra da je u njima došlo do greške.
AFP-ov fektček tim pokušao je da u Administrativnom oblasnom sudu Lisabona potvrdi autentičnost dokumenta, ali nije bio u mogućnosti da mu pristupi, dok im je iz portugalskog Ministarstva pravde potvrđeno da je do 18. aprila 2021. tim za registraciju portugalskog Generalnog direktorata za zdravlje (DGS) identifikovao 152 umrlice povezane sa COVID-19 koje su izdali doktori pod okriljem Ministarstva pravde. Oni dodaju da su, međutim, veliku većinu umrlica koje kodira DGS izdali doktori povezani sa Ministarstvom zdravlja, a ne sa onima koji rade za Ministarstvo pravde, kao i da nije primijećena nepodudarnost u podacima.
U Portugalu zvanične podatke o COVID-19 slučajevima utvrđuje i objavljuje DGS, koji koristi razne baze podataka za epidemiološku kontrolu i nadzor, a jedan od izvora koje koristi je Nacionalni sistem za epidemiološki nadzor, koji dostavlja podatke o potvrđenim slučajevima COVID-19. Smrt se u ovoj zemlji registruje posredstvom Informacionog sistema za umrlice (SICO), koji je kreiran 2014. i u kome se koncentrišu sve informacije o mortalitetu u Portugalu koji moraju da koriste svi ljekari.
Dokument koji na svom sajtu citiraju America’s Frontline Doctors razmatra zahtjev grupe aplikanata sudu da im DGS učini dostupnim „set izvještaja, mišljenja i publikacija naučne prirode povezane sa COVID-19“. U dokumentu ne piše da 152 smrtna slučaja predstavljaju sve smrti povezane sa COVID-19 u Portugalu.
Prema podacima DGS od 23. jula, u Portugalu je registrovano 17.301 smrtnih slučajeva od COVID-19. Do 18. aprila 2021. registrovano je 16.945 smrtnih slučajeva.
Ovu objavu ocjenjujemo kao lažnu vijest. Tu ocjenu dobija originalni medijski izvještaj (u potpunosti proizveden od strane medija koji ga je objavio) koji u sebi sadrži činjenično pogrešne tvrdnje ili informacije. Za sadržaje koji se ocjenjuju kao lažne vijesti može se pouzdano utvrditi da su kreirani i diseminirani sa namjerom da dezinformišu javnost, to jest da tvrdnju koja je u potpunosti lažna predstave kao činjenicu.
